Валокны мікрапластыку выклікаюць у рыб пашкоджанні жабраў, анеўрызмы і павялічваюць колькасць ікры ў самак, высветлілі навукоўцы з ЗША і Кітая. Даследаванне апублікавана ў часопісе PLoS One.
Адзін з асноўных кампанентаў мікрапластыку – гэта сінтэтычныя валокны, напрыклад, нейлон, поліэстэр, поліпрапілен і акрыл, якія выкарыстоўваюцца для вырабу тканін. Пры мыцці валокны трапляюць у каналізацыйныя сцёкі і, у канчатковым рахунку, трапляюць у акіян. Па некаторых ацэнках, штогод у сусветны акіян паступае ад 4,8 да 12,7 мільёнаў тон розных пластмас, а на долю мікрапластыку прыпадае каля траціны. Валокны, у сваю чаргу, складаюць да 90 адсоткаў ад мікрапластыку.
Даследчыкі знаходзілі мікрапластык ў арганізмах самых розных відаў жывёл: мікравалокны былі выяўленыя ў 60 адсоткаў макрабесхрыбетных, у 49 адсоткаў берагавых птушак і ў розных рыб. На працягу жыцця рыбы паглынаюць вялікую колькасць мікравалокан.
Група пад кіраўніцтвам Дэвіда Хінтана (David Hinton) з Універсітэта Дзюка правялі серыю эксперыментаў з японскай медакой (Oryzias latipes) – рыбай, якая кідае ікру кожны дзень, што моцна спрашчае вывучэнне магчымых змяненняў у рэпрадуктыўнай сферы. Дваццаць сем пар дарослых рыб былі выпадковым чынам размеркаваны па групах, кантрольная група з дзевяці пар рыб знаходзілася ў акварыумах з чыстай вадой. Дзве эксперыментальныя групы, таксама па дзевяць пар рыб, знаходзіліся ў акварыумах з высокім утрыманнем валокнаў поліэстэру або поліпрапілена – самых распаўсюджаных сінтэтычных валокнаў.
У кожны акварыум эксперыментальнай групы дадавалі 10 тысяч валокнаў на літр вады, з наступным даданнем тысячы валокнаў на рыбу ў дзень падчас замены вады для ўліку мікравалокан, выдаляных з фекальнымі масамі. Сярэдняя даўжыня валокнаў поліэстэру ў эксперыменце 350 мікраметраў, поліпрапілена – 380 мікраметраў.
Эксперымент доўжыўся тры тыдні, на працягу якіх даследчыкі штодня сачылі за вагой рыб, вытворчасцю ікры. Вынікі эксперыменту паказалі, што валокны не прыводзілі да бачных зменаў стану або масы цела, не ўплывалі на эмбрыянальную смяротнасць, развіццё ікрынак або вытрашчання малявак. Пасля заканчэння эксперыменту навукоўцы даследавалі тканіны рыб, каб убачыць, якія змены адбыліся ў органах і тканінах.
Як і меркавалася, вялікая колькасць валокнаў, якія змяшчаюцца ў вадзе, праходзіць праз жаберную паражніну і кішачнік і выклікае вострыя і хранічныя змены ў арганізме рыб. У прыватнасці, гэта прывяло да структурных зменаў жаберных пласцін, падвышанай выпрацоўцы слізі ў жабрах і кішачніку, фармаванню анеўрызм ў посудзе і зменаў у клетках эпітэлія. Навукоўцы падкрэсліваюць, што змены ў жаберным апараце могуць прывесці да недахопу кіслароду, што робіць рыб уразлівымі перад драпежнікамі, менш канкурэнтаздольнымі пры здабычы ежы і ў барацьбе з іншымі самцамі за нераст.
Эксперымент паказаў, што самкі, якія ўдзельнічалі ў эксперыменце, з часам сталі вырабляць больш ікры. Статыстычна значныя вынікі (p <0.05) былі атрыманы для эксперыментальнай групы з вадой, якая змяшчае поліпрапілен, на трэцім тыдні ўздзеяння, сярэдняя колькасць ікрынак ў дадзенай групы склала 14 штук, калі ў кантрольнай групы на трэцім тыдні ўздзеяння было па 12 ікрынак, хоць ўнутры групы не было дасягнута статыстычна дакладнага значэння. Змена ліку ікрынак – распаўсюджаны біямаркер эндакрынных парушэнняў у рыб, што можа казаць пра ўплыў мікравалокан на эндакрынныя функцыі і рэпрадуктыўную сістэму рыб.
Даследчыкі мяркуюць, што гэта адбываецца з-за хімічных рэчываў, якія дадаюць у тэкстыль. Гэта, напрыклад, фарбавальнікі або павярхоўна актыўныя рэчывы, якія выкарыстоўваюцца для зняцця статычнага электрычнасці з валокнаў сінтэтычнай тканіны. Каб адказаць на пытанні пра механізмы ўплыву гэтых хімічных злучэнняў на рыб, навукоўцы працягнуць сваё даследаванне і будуць аналізаваць ўзоры вады і тканак, атрыманыя ў выніку гэтага эксперыменту.
