Мінулы год для вядомага краязнаўца на Віцебшчыне Міхася Баўтовіча быў годам завяршэння і выхаду на чытацкую аўдыторыю кнігі “Кнігадрук Полацка”.
– Больш дзесятка гадоў я працаваў над матэрыяламі і па драбніцах збіраў звесткі пра кніжную спадчыну полацкіх езуітаў, якія і склалі аснову гэтага выдання. Па водгуках навукоўцаў гэта, бадай, першае выданне такога кшталту, а тое, што кніга выйшла ў такім выглядзе, я, найперш, абвязаны Алесю Аркушу, выдаўцу “Полацкага ляда”, якое дало жыццё не толькі маёй працы. Калі археоалагам, для іх адкрыццяў, трэба перакапаць тоны зямлі, я шмат “капаў” архівы для таго, каб як найбольш дэталёва ўнікнуць ў тое, чым вызначалася выдавецкая дзейнасць ордэна езуітаў у Беларусі XVIII – пач. ХІХ ст.
Міхася Баўтовіча на сустрэчу ў Верхнядзвінск запрасіла мясцовая суполка ТБМ, а да арганізацыі сустрэчы спрычыніўся і Цэнтр дзяцей і моладзі у памяшканні якога і прайшла творчая вечарына з удзелам настаўнікаў і вучняў гарадскіх школ, а таксама грамадскіх актывістаў, мясцовых краязнаўцаў.
На пачатку вечарыны арганізатары сустрэчы падзякавалі настаўнікам, якія 21 лютага зрабілі цудоўнае Свята роднай мовы: ім былі ўручаны падзякі ад ТБМ і Цэнтра дзяцей і моладзі, паэтычны зборнік вершаў К. Севярынца з асабістым аўтографам, які да гэтай падзеі даслаў адмысловы верш:
ХТО Ў ХАЦЕ ГАСПАДАР
Ману за праўду сеюць фарысеі,
Пра “ущемление” крычыць імперскі дух.
У рускай мовы ёсць свой дом – Расея,
У беларускай – толькі Беларусь.
У нас народ гасцінны, як вядома,
Ды рускай мове скажам так, як ёсць,
Няхай тут пачуваецца, як дома.
Але не забывае, што ўсё ж тут – госць.
– Кнігадрук у Полацку ў часы, калі тут існаваў езуіцкі калегіюм, які пазней быў перайменаваны ў акадэмію, – кажа М. Баўтовіч, быў вельмі багатым.
Больш дзесятка гадоў аўтар “Кнігадрук Полацка” шукаў звесткі аб кнігах, якімі езуіты карысталіся пры выкладанні ў калегіюме і акадэміі і высветліў, што навучанне ў Полацку вялося, збольшага, па еўрапейскіх выданнях, якія адаптоўваліся да мясцовых ўмоваў.
У кнізе “Кнігадрук у Полацку” апісана амаль 500 выданняў, якія выйшлі ў Полацку ў другой палове XVIII – першай палове XIX стагоддзя. Толькі ўжо лічбы гавораць пра тое, якая вялікая праца была праведзена даследчыкам. Сваю размову аб выданні Міхась Баўтовіч суправаджаў мультыпрэзентацыяй з выявамі выданняў полацкіх езуітаў таго часу.
Аўтар распавядае пра тое, што :
– Кніга змяшчае апісанне выданняў, што выйшлі з-пад варштата полацкай друкарні. Вопіс храналагічна падзелены на дзве часткі. У першай частцы апісаныя кнігі, што выдалі сябры Таварыства Ісуса (1774-1820), у другой – выданні манахаў ордэна Божай Маці школаў пабожных (1824-1829). Колькасць згадак, сабраных у працэсе пошуку, для аднога запісу вагалася ад адной да адзінаццаці (у сярэднім 3-4). Змясціць усе згадкі пасля кожнага апісання не ўяўлялася магчымым, бо гэта надзвычай пашырыла б аб’ём кнігі. Таму крыніцы, дзе згадвалася канкрэтнае полацкае выданне, абіраліся паводле прыярытэту.
Кніга Міхася Баўтовіча можа быць цікавай не толькі даследчыкам, але і шырокаму колу аматараў гісторыі Беларусі, і каторы раз усім нам нагадвае пра багатую гісторыю нашай Радзімы.
Валянціна Болбат,
ТБМ, Верхнядзвінск.
