Насамрэч, ёсць у Пісьменніцкім клубе “Літара-турны экватар” людзі знакавыя – тыя, на якіх трымаецца суполка, высокапрафесійныя і таленавітыя. Юрась Нераток – адзін з такіх людзей. Спадар Юрась больш, чым хто іншы, заслугоўваў таго, каб “Літэкватар” зрабіў для яго творчы вечар. І вось 12 сакавіка 2025 года гэтая падзея адбылася ў Менскай бібліятэцы № 1 імя Л.М. Талстога, сабраўшы пісьменнікаў, журналістаў, выкладчыкаў і моладзь з розных навучальных устаноў сталіцы.
Праводзіла мерапрыемства шэф-рэдактар “Літаратурнага экватара”, пісьменніца і журналістка Інга Вінарская. Яна адразу распавяла прысутным, што імпрэза будзе складацца з двух аддзяленняў: першае – з удзелам моладзі і ўсіх прыйшоўшых на імпрэзу, а другое – з удзелам пісьменнікаў і журналістаў. І канешне, спадарыня Інга пастаралася добра распавесці пра спадара Юрася.
Юрась Нераток (сапраўднае імя – Юрый Юр’евіч Гарбачоў) нарадзіўся ў Мастоўскім раёне Гарадзенскай вобласці ў сям’і настаўнікаў-філолагаў: бацька – Гарбачоў Юрый Ігнатавіч (руская мова і літаратура), маці – Палякова Таццяна Ягораўна (беларуская мова і літаратура). Дзяцінства правёў у вёсцы Хадакі Івацэвіцкага раёна Берасцейскай вобласці. Скончыў Беларускі політэхнічны інстытут (цяпер – БНТУ). У Менску жыве і працуе з 1978 года. Па асноўнай прафесіі – канструктар. Агульны працоўны стаж – 46 гадоў. Член Беларускага саюза архітэктараў (2018).
Спадар Нераток мае каля 400 публікацый больш, чым у 60 выданнях, удзельнічаў не менш чым у 30 калектыўных зборніках, рэдактар больш за 70 кніг паэзіі і прозы на рускай і беларускай мовах, у тым ліку – калектыўных. Рэдактар і карэктар не менш 50 выданняў іншага рознага кшталту. Аўтар кніг вершаў “Фотаальбом” (2003) і “Споведзь струны” (2011), вершаванага двухтомніка “Лірычныя аўтары: Нік Аблом ды іншыя” (2021), кніг прозы “Закуцце” (2007), “Комбатанты или “отребье” (2015, на рускай мове), “Непатрэбныя людзі” (2019) і “Чучмара?” (2024, пад уласным імем), асноўны аўтар і ўкладальнік калектыўнага зборніка-алігата “Рэцэпт ад песімізму” (СМС-праект) і “Буслан і Жабміла” (калектыўная электронная паэма) (2012). Адзін з суаўтараў (сумесна з Ірынай Карнаухавай і Марынай Шапавалавай) паэтычнага трыялогу “Заблытаўся сярод навін…” (2017). Ініцыятар і аўтар магістральнай паэмы ў калектыўным анлайнэкспромт-праекце “Эбола хуаньская” (2020). Уласныя кніжныя праекты рыхтуе да друку самастойна.
Юрась Нераток быў прыняты ў Саюз беларускіх пісьменнікаў у 2005 годзе, ён член Саюза пісьменнікаў Беларусі з 2008 года, член-заснавальнік народнага клуба паэтаў і кампазітараў (цяпер – народны калектыў аўтарскай песні і паэзіі) “Жывіца” (2015-2021), ганаровы член – з 2021 года. Адзначаны медалём Саюза пісьменнікаў Беларусі “За вялікі ўклад у літаратуру” (2017) і медалём “Максім Багдановіч” МГА СПБ.
У рускамоўнай літаратуры вядомы пад псеўданімам “Юрий Юлов”. Аўтар кніг прозы “Пьяный материк” и “Экспедитор” (абедзве – 1999), зборнікаў вершаў “Монодия” (2000) і “Сон-дежавю” (2001), зборніка баек “Абстрактно о конкретном” (2000), чатырох кніг серыі “МИФ” (Мужская интеллектуальная фантазия): “Мутант”, “Фермер”, “Терапия”, “По дороге на пикник” (2011-2012). Удзельнік анталогій “Современная русская поэзия Беларуси” (2003, рэд. А. Аўруцін) і “Поэзия русского слова” (2019, рэд. М. Мікуліч). Член Саюза расійскіх пісьменнікаў (2002), член Міжнароднага Саюза пісьменнікаў “Новый современник” (2011 – 2021). Аўтар трохмодульнай музычнай анталогіі (кнігі і дыскі) “Квингента классики и дискотека века” (2018) і шахматна-шашачнага праекта “Шахматы, которых не было, шахматистам, которые будут всегда” (2021); абодва праекты – под уласным імем. Укладальнік кнігі дзіцячай прозы “Истории про единорогов” (2019, Настя Горбачёва) і каталога-партфоліё карцін Аляксандра Ліхачова “Параллельный мир” (2021).
Спадарыня вядоўца зазначыла, што Юрась Нераток з’яўляецца адным з самых прафесійных і працаздоль-ных сяброў рэдкалегіі альманаха “Літаратурны экватар”, працаваць з якім у адной камандзе папросту здорава. Далей Інга Вінарская распавяла, што ёй асабіста вельмі падабаюцца дзве паэтычныя кнігі Юрася Нератка: “Фотаальбом” і “Споведзь струны” – і што некаторыя вершы з гэтых зборнікаў нават былі перадрукаваны ў некалькіх нумарах альманаха “Літаратурны экватар”, як напрыклад паэтычны твор пад назвай “Ад беларусаў” (верш спадарыня Інга асабіста прачытала перад прысутнымі):
Бяззорней – лёс, імклівей – час.
Той б’е ў званы, той джалам круціць.
Чаго вы хочаце ад нас?
Ваду навошта каламуціць?
Навошта нас цягнуць у яр?
Вы хто? Калі ўжо разабрацца ?
нашчадкі шляхціцаў, баяр,
ліцвінаў-вояў і казацтва.
А нам што веча, што статут,
што дзіды, што мячы, што шаблі.
Спрадвеку мучымся мы тут,
а зброя наша – плуг ды граблі.
Не трэба вабіць барацьбой
і спакушаць не трэба раем!
Вы паваюйце між сабой –
мы, як заўжды, перачакаем.
Далей прывітаць Юрася Нератка выйшаў кіраўнік Пісьменніцкага клуба “Літаратурны экватар”, пісьменнік і журналіст Вячаслаў Корбут. Ён зазначыў, што спадар Нераток належыць да пакалення людзей светлай волі, вялікага творчага патэнцыялу, глыбока адданых жаданню ствараць свабодную і энергетычна насычаную літаратуру. Творы Юрася Нератка дазваляюць па-іншаму паглядзець на сусвет, у іх шмат як рэалізму, так і масштабнага вымыслу і фантазіі, чаго сёння бракуе сучаснай літатуры. Самае важкае, што творы спадара Нератка падабаюцца не толькі сталым чытачам, але і моладзі. Так, маладое пакаленне яго паважліва называе “дзядзя Юра”. І гэта своеасаблівае прызнанне творчасці аўтара, які застаецца не толькі маладым па духу ў сваіх кнігах, але і бадзёрым, і яркім па жыцці. Вячаслаў Корбут пажадаў Юрасю Нератку новых поспехаў, кніг і чытачоў, а таксама напрыканцы выступлення прачытаў свой верш са сцэнічнага прадстаўлення “Твой позірк”:
filter: 0; jpegRotation: 0; fileterIntensity: 0.000000; filterMask: 0;
Пра снег забудзе каляндар,
І стане вуліца дарогай.
А недзе бераг, бы ваяр,
Ён за цябе папросіць Бога.
Вясна раскрые моц сваю –
Парфума плавіць соль стагоддзяў.
І прыйдзеш ты. Я ўжо стаю
На скрыжаванні пешаходным.
Ты глянеш на далонь маю
І зразумееш след пакуты.
Не бойся, я не прытаю
Сваіх надзей, у сталь акутых.
Мы пройдзем разам шмат дарог,
Ачолеем непераможнасць.
Я сёння сэрцы засцярог
І паяднаў іх асцярожна.
Само сабой, да свайго творчага вечара Юрась Нераток падрыхтаваў вялікую разнастайную праграму. Чаго там толькі ні было! Па радах былі пушчаны каляровыя раздрукоўкі: з вокладкамі ў мініяцюры ўсіх кніг аўтара, з фотаздымкамі Юрася Нератка розных гадоў, кругавыя дыяграмы з падлікамі напрацягу году колькасці цёмнай і светлай частак сутак, а таксама ваганняў тэмператур. На экране дэманстраваўся відэарад з шасцідзесяці слайдаў, у якіх была адлюстарваная ўся творчасць аўтара, а таксама фотаздымкі за шэсцьдзесят год – як асабістыя, так і калектыўныя.
І канешне, гучалі творы Юрася Нератка – як у аўтарскім выкананні, так і з прыцягненнем да гэтай справы навучэнцаў. Так, у рамках патрыятычнага выхавання моладзі, Юрась Нераток разам з вучнямі восьмага класа сярэдняй школы Аляксандрам Васілеўскім і Міхасём Котавым прачыталі прадмову да праекта “Халакост”, які адлюстроўвае гэтую страшэнную падзею ў Беларусі падчас Вялікай Айчыннай вайны. Вучань восьмага класа Рыгор Гіль агучыў урывак з вясновай фантазіі “Чучмар?” Юрася Нератка – твора, які даў назву кнізе аўтара, што выйшла напрыканцы 2024 года.
filter: 0; jpegRotation: 0; fileterIntensity: 0.000000; filterMask: 0;
Спадар Нераток прачытаў прысутным мікрапаэму “Музей валуноў” – твор з вынесенымі знакамі прыпынку, а таксама некалькі сваіх вершаў, якія адносяцца да эпічнай паэзіі: “Нік Аблом”, “Дзень жаночы”, “А кароткае”, “Не Левітан”, “Маркоўна”. Тэкст апошняга верша прыводзім цалкам:
Сухая спёка тры дні запар,
У мусульманаў – рамадан…
Званіў сягоння даўні сябар:
“Жывеш у вёсцы?! Ну ты даў…”
Ну так, не мае вёска брэнда,
Калі і аграгарадок!
Але ж падзеі – непасрэдна,
І лёсы ўсе – навідавок.
Заўсёды вёска ставіць метку,
Каб афіцыйшчыну змяло.
Вось Вольгу Маркаўну – суседку –
Маркоўнай кліча ўсё сяло.
Назад мянушку забяры-ка!
Адкуль “Маркоўна”? – не да нас.
Магчыма, бойкі пад’ялдыка
Пацэліў пад вясёлы час.
Адны і тыя ж мікрачыпы
Заўжды ўключаюцца ў яе:
“Калі ажэнішся, Нічыпар?”
Замест “Дзень добры” выдае.
Ну так, канешне, я не кібарг –
Інстынкты часам засцяць глузд!
Ды ў вёсцы – небагаты выбар,
Зато ў мяне – дыхтоўны густ.
Сказаць, што сам жаніх зайздросны –
Онлайн-піяр на ўсё сяло!
…Ды і абсыпаліся вёсны,
Як жаніхацца ў кайф было.
Але і Маркаўну не дужа
Люляе Божая рука:
Адна дачка – з п’янюгам-мужам,
Другая – няньчыць байструка.
Ды і мужык у цёткі Волі
Быў чалавек сабе наўме:
Спачатку піў, пасля сваволіў,
Урэшце – гікнуўся ў турме.
Навошта мантыя-туніка –
Сігнал забойны, як пяршак!
Што Вользе Маркаўне да Ніка,
Калі сваё ідзе не так?!
Таму і адкажу жартоўна,
Даслаўшы прывітальны жэст:
“Яшчэ ажэнімся, Маркоўна!
Шлі на агледзіны нявест!”
Завяршыў асабістую праграму Юрася Нератка і першае аддзяленне імпрэзы бард-калаж з песень аўтара пад гітару, які прысутныя праслухалі ў запісы. У бард-калаж былі ўключаны самыя розныя музычныя творы. Сярод іх: “Той год”, “Туманы”, “Перапеў”, “Тры майст-ры”, “Стары воін”, “Начны баль” і іншыя.
У другім аддзяленні сябры – пісьменнікі ды журналісты – віталі Юрася Нератка. Распачаў гэтую справу прафесар, доктар навук, літаратар Алег Мельнікаў. Спадар Алег шмат цёплых словаў сказаў у адрас спадара Юрася – яны даўнія сябры, а таксама прачытаў спецыя-льна падрыхтаваную да такога выпадку вясёлую пародыю на адзін з твораў аўтара. Затым аркуш з тэкстам пародыі быў урачыста ўручаны спадаром Мельнікавым спадару Нератку.
filter: 0; jpegRotation: 0; fileterIntensity: 0.000000; filterMask: 0;
Паэт Вячаслаў Данілаў зазначыў, што ведае Юрася Нератка звыш дваццаці год і ганарыцца знаёмствам з такім чалавекам. Спадар Юрась не аднойчы пісаў артыкулы пра Вячаслава Данілава і нават рэцэнзіі на ягоныя кнігі – заўсёды станоўчыя. У якасці вітання Вячаслаў прачытаў прысутным некалькі сваіх новых вершаў.
Рэдактарка, журналістка, паэтка Вольга Норына (Паўлючэнка) ухваліла дыяпазон творчага таленту Юрася Нератка, распавёўшы прысутным, што чытала цалкам усе кнігі гэтага аўтара: і паэзіі, і прозы. Узгадвала Нератка-пачаткоўца, калі ён з раннімі сваімі вершамі абіваў парогі рэдакцый. Але нават тады ў гэтых паэтычных творах ужо быў бачны талент. Вольга падзялілася з прысутнымі добрай навіной: акурат перад Восьмым сакавіка ў яе выйшла новая кніга “Сосновая иголка”. Некалькі вершаў з яе спадарыня прачытала, а потым падаравала экземпляр кнігі спадару Юрасю.
filter: 0; jpegRotation: 0; fileterIntensity: 0.000000; filterMask: 0;
Паэтка Таццяна Пратасевіч распавяла, што знаё-мая з Юрасём Нератком з 2004 года, а сустрэліся яны ўпершыню на паседжанні “Літаратурнага прадмесця” – творчай суполкі, якая пэўны час працавала ў сталічным музеі Максіма Багдановіча. Апошнім часам спадарыня эксперыментуе з формамі, піша вершы ў розных тэхніках. Некалькі сваіх эксперыментальных твораў Таццяна прачытала ў той вечар. Сярод іх быў і верш пад назвай “Танцы з ветрам і пчоламі” (хоку):
filter: 0; jpegRotation: 0; fileterIntensity: 0.000000; filterMask: 0;
Верба клоніцца.
Вецер танчыць ухапіў –
З месца не сыйсці.
Сонца коціцца.
Небасхіл вады папіў,
Вецер крыху сціх.
Разам з пчоламі
Кветкі жбутыя ляцяць.
Заўтра Вербнае.
Кружаць коламі
Мёд вясновы пазбіраць.
Першацветнае.
Паэтка Тамара Залеская – таксама даўняя сяброўка Юрася Нератка. Яна распавяла прысутным, што вельмі цэніць гэтага чалавека: і як аўтара, і як сябра. Спадарыня Тамара прачытала некалькі сваіх лірычных вясновых твораў – у якасці падарунка сябру.
Паэт, філосаф, кандыдат філасофскіх навук Ігар Шыршоў адзначыў, што Юрась Нераток прыхільны ў сваёй творчасці мяцежнаму натуралізму, а гэта вельмі блізка па сутнасці Ігару Яўгенавічу. Спадар Шыршоў чытаў прысутным свае эратычныя вершы пра каханне і пра сваіх каханых: творы гучалі як зусім новыя, так і з выйшаўшай пэўны час таму кнігі “Vanitе d’аmour. Тщета любви”.
Напрыканцы імпрэзы вядучая мерапрыемства Інга Вінарская таксама вырашыла прывітаць віноўніка ўрачыстасці адным са сваіх вершаў з цыкла “Вясновая рапсодыя”, які быў надрукаваны ў альманаху “Літаратурны экватар” № 11 (13) за 2022 год:
Дзе ж тая лесвіца ў неба?
Дзе шанцаванне – каб новае?
Шчасця хоць трошачкі трэба ?
Праз навальніцы вясновыя…
Эх вы, дарогі ды вёрсты,
Вехі ў жыцці непрыкаяным…
Многа магіл там – няпростых,
Слёз і пакутаў, раскаяння…
Што ж, значыць, праўду цыганка
Мне праз далонь набалакала:
Будзе і дом, і альтанка,
Іншага шмат усялякага, –
Кепска з каханнем напеўным:
Шмат нарачоных, апранутых…
Небу лепш бачна, напэўна, –
Што ж выбіраць між падманутых?
Там, дзе паляны лясныя
Поўняцца ўсе першацветамі,
Птушкі пяюць, завадныя,
Думкі плывуць запаветныя.
Уваскрасае прырода,
Сонца мігціць прамяністае!
Гора сыходзіць, нягоды,
Радасць на змену ім – чыстая!..
На гэтым другое аддзяленне святочнай імпрэзы было завершана. Але пісьменнікі яшчэ пэўны час не разыходзіліся, абменьваючыся паміж сабой нейкімі навінамі з жыцця, успамінамі і проста прыемнымі словамі.
Інга Вінарская,
Вячаслаў Корбут.
