Зоня
Навагрудчына – зацішны куток майго маленства. Тут я гадаваўся i рос. Тут наша Бярозаўка, невялікая вёсачка за густым сасняком i рэдкім бярэзнікам. У гэтай вёсачцы я зведаў сябе, спазнаў пачатак людскога жыцця.
Сам я з польскай сям’і. Бацька мой, родам недзе з-пад Ломжы, зрушаны з месца яшчэ ў часы імперыялістычнай вайны, знайшоў сабе прытулак у Бярозаўцы, прыстаўшы ў прымы да бяздзетнай удавы. З ім разам у няродную хату сваім яшчэ няпэўным дзіцячым крокам прытупаў i я. Даглядаць мяне не было каму. Маці чужая, а бацька – чалавек пануры, скупы на літасць i ласку. I рос я сам па сабе, як гарох пры дарозе, – хто ні ідзе, той і ўшчыпне,
Мачыха, жанчына хваравітая, трывала нядоўга; аднаго году на прадвесні яе вынеслі за вёску пад дубовы крыж.
Бацька, страціўшы на суды немалыя сродкі, нічога не дасягнуў – невялікі, у тры гектары, клін поля ўсё ж такі адсудзілі крэўныя мачыхі. Па законах таго часу мы не мелі права на спадчыну. За гэтымі судамі бацька абнядужаў, да яго, ужо нездаровага, прыкінуліся сухоты, i ён памёр.
Я застаўся адзін. Мне ішоў дзевятнаццаты год. I вось у тыя маладыя гады мне палюбілася Зоня, палюбілася шчыра i моцна.
Я ўпадабаў яе з першай сустрэчы. Гэтая сустрэча мне запомнілася на ўсё жыццё…
(Вячаслаў Адамчык, 170 слоў.)