І ў трывожныя часы ні на хвіліну не спыняецца стваральны працэс у беларускай нацыянальнай інтэлігенцыі. Сваімі перажываннямі і творчымі планамі падзяліліся вядомы празаік лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь Генрых Далідовіч і мастак Мікола Купава.
– Увесь свет занепакоены нечаканай пагрозай, – рэагуе спадар Генрых. – Хаця, з аднаго боку, многія кажуць, што мы перажывалі і не такое, але варта засцерагчыся, паберагчы адзін аднаго. Каб не трапіць у вір небяспекі і не прынесці шкоды іншым людзям, мы з жонкай з сакавіка жывём на лецішчы на станцыі Зялёнае. Мне падабаецца працаваць на зямлі, і гэта прыносіць мне супакой.
Апошнім часам я працаваў над працягам рамана “Кліч роднага звона”. У кнізе распавядалася пра першыя самастойныя крокі і ўзвышэнне Наваградка як горада, княства i цэнтра будучай дзяржавы ў далёкім XIII стагоддзі. Гісторыя Беларусі – арыенцір маёй творчасці.
У свой аповед я наўмысна не ўключыў момант каранацыі Міндоўга, бо на той час, калі пі-саўся раман ў 1996 годзе, я не меў дастаткова дакументаў і звестак. Потым, адшукаўшы неабходныя крыніцы і кнігі, я апісаў гэты гістарычны момант, як па дабраславенні Папы Рымскага Інакенція Міндоўг і яго жонка Марта 6 ліпеня 1253 года сталі каралём і каралевай Літвы.
Атрымалася, з аднаго боку, быццам бы частка рамана, а з другога – самастойны твор пад назвай “Каранацыя”, які выйшаў у 2-ім нумары часопіса “Дзеяслоў”. Ва ўступе да твора я напісаў, як натхніў мяне Мікола Ермаловіч заняцца гістарычнай тэматыкай, і чаму я распрацоўваў тэму, якую закраналі гісторыкі Мікалай Карамзін і Сяргей Салаўёў.
Некаторыя дакументы я знайшоў у Польшчы. Там жывуць мае родныя – 88-гадовая сястра бацькі і 10 стрыечных братоў і сясцёр. Гэта людзі нашага Налібоцкага краю, выхадцы з вёскі Янковічы, якія перасяліліся ў Польшчу. Нас у сям’і было шасцёра дзяцей, мае браты і сёстры дагэтуль жывуць у Стаўпецкім раёне.
Пра творчыя задачы распавёў вядомы мастак і графік Мікола Купава.
– Сёлета ў лістападзе спаўняецца 90 гадоў з дня нараджэння Уладзіміра Караткевіча. Да гэтай даты будзе падрыхтавана мастацкая выстава, якая пройдзе спачатку восенню ў Менску, потым – у Оршы.
Мастацкай імпрэзай будзе адзначана святкаванне 400-годдзя прыняцца Магдэбурскага права Оршай. 13 снежня 1620 года Орша атрымала права на самакіраванне і герб – срэбраны крыж і паўмесяц пад ім.
У наступным годзе для нас будуць важнымі даты 100-годдзя з дня народзінаў Міколы Ермаловіча (1921), які стаў пачынальнікам новай плыні ў гістарыяграфіі і 400 гадоў перамогі пад Хацінам (1621) у Малдавіі ў час вайны Рэчы Паспалітай і Турцыі.
У верасні – кастрычніку 1621 года войскі Рэчы Паспалітай пад камандаваннем Яна Хадкевіча і кантынгента ўкраінскага казацтва пад камандаваннем Пятра Сагайдачнага змагаліся з турэцка-татарскім войскам. Перамога Рэчы Паспалітай мела вялікае міжнароднае значэнне. Гэтая бітва прымусіла Турцыю адмовіцца ад планаў заваявання Еўропы.
Таму мастакі рэагуюць на важныя даты нашай гісторыі арганізацыяй выстаў і новымі творамі.
Гутарыла
Эла Дзвінская.
