Наша Слова штодзень
Наша Слова штодзень
Share
You are reading
Мужнае сведчанне праўды чалавечай існасці

Мужнае сведчанне праўды чалавечай існасці

11 лютага 2020, 23:33 Культура 16
Мужнае сведчанне праўды чалавечай існасці

29 студзеня сябры і паплечнікі ўшанавалі памяць вядомага публіцыста, эколага, пісьменніка і грамадскага дзеяча Васіля Цімафеевіча Якавенкі. Яго не стала 22 студзеня 2018 года…

Чалавекам дзеяння, добразычлівым, энергічным і тэмпераментным узгадалі Васіля Якавенку яго калегі і сябры, журналісты, пісьменнікі, навукоўцы, творчыя асобы: Валеры Дранчук, Анатоль Астапенка, Аляксей Рагуля, Уладзімір Раманоўскі, Яўген Максімаў, Андрэй Плясанаў і іншыя. Госці вечарыны прагледзелі дакументальную кінастужку і падборку памятных фотаздымкаў пісьменніка.

В. Ц. Якавенка прайшоў свой шлях ад геолага, разведчыка нафты і іншых кары-сных выкапняў да майстра грунтоўнай, вострай публіцыстыкі і выдатнага празаіка, узняўся да вышынь сацыяльна-філасофскага асэнсавання беларускай гісторыі.

Ён быў працавітатым і ўпартым у дасягненні мэты, любіў родную зямлю і  пісаў пра яе з замілаваннем у кнігах экалагічных нарысаў, артыкулаў і эсэ: “Пакуль сонца ў зеніце”, “Крушэнне на ростані”, “Нячывелле”, “Прывід Шанхая над Свіслаччу” і іншых.

 В. Ц. Якавенка працаваў у рэдакцыі часопіса “Полымя” і ў Саюзе кінематаграфістаў БССР, быў членам камісіі  ЦК КПБ і Савета Міністраў БССР па экалогіі ў 1989 годзе.

Разам з журналістамі і эколагамі ён выдаваў вострую і актуальную экалагічную газету “Набат” у 1991-96 гадах пры “Беларускім сацыяльна-экалагічным саюзе Чарнобыль”, які ён узначальваў, перадаваў галоснасці матэрыялы, якія раскрывалі радыяцыйную абстаноўку, агучваў рэальныя лічбы забруджання зямель і прадуктаў харчавання, выязджаў у камандыроўкі ў ЗША, Германію, Японію, дапамагаў  у аздараўленні дзяцей з пацярпелых рэгіёнаў за мяжой.

Ён быў старшынём аргкамітэта БНФ. З імпэтам ён здзяйсняў культуралагічныя экспедыцыі, стварыў літаратурныя партрэты Васіля Быкава, Міхася Карпука, Ігната Дуброўскага і іншых пісьменнікаў, мастакоў і грамадскіх дзеячаў. Ён распрацаваў дакументальна-мастацкі метад адлюстравання рэчаіснасці, напісаў гістарычны раман “Надлом”, стварыў трылогію “Пакутны век”, пакінуў свой запавет у апошнім рамане  “Абярэг”.

Васіль Цімафеевіч быў арганізатарам паспяховых кампаній у абарону беларускай мовы ў 2009, 2011 гадах, выступаў у абарону роднай мовы, пісаў звароты ў органы заканадаўчай і выканаўчай улады. Папярэджваў, што беларуская мова ўнесена ў Чырвоную кнігу моваў – атлас “Мовы свету ў небяспецы”.

Старшыня ТБМ імя Ф. Скарыны Алена Анісім распавяла прысутным на вечарыне пра сумесныя дзеянні ў абарону беларускай мовы і навуковыя канферэнцыі па захаванні культурнай спадчыны.

– Васіль Якавенка быў знакавай постаццю ў нашай беларускай рэчаіснасці. Памятаю, як ён ладзіў Кангрэс па лініі ЮНЭСКА, які называўся “Разнастайнасць моў і культур у кантэксце глабалізацыі”. Калі я прачытала раман “Пакутны век”, была вельмі ўзрушана гэтай эпахальнай кнігай нацыянальнага маштабу. Калі мы звяртаемся да яго планаў і задумаў, гэта дае нам апору і арыентыр у нашай сёняшняй дзейнасці, дае нам натхненне трымаць Беларусь у сэрцы і бараніць яе як незалежную краіну. Нам сёння не стае Васіля Цімафеевіча з ягонай энергіяй і яго намерамі, яго разнастайнасцю, – адзначыла спадарыня Алена Анісім.

– Асноўнай рысай яго была праўдзівасць і прынцыповасць. Ён заўсёды ішоў да людзей з адкрытай душой. У апошні час мы працавалі над выданнем пяцітомніка філосафа Мікалая Крукоўскага, Васіль быў ініцыятарам гэтай працы, аналагаў якой на Беларусі практычна не было. Унікальнай з’явай стаў выхад спадчыны беларускага філосафа ў Расіі. Ён належаў да кола Дон-Кіхотаў, якія ў наш час ужо знікаюць.

Кандыдат філалагічных навук, прафесар БДУКіМ Аляксей Уладзіміравіч Рагуля адзначыў эпічны характар творчасці Якавенкі.

–  Ён уключаўся ў кола праблем, якія ставілі буйнейшыя філосафы і пісьменнікі. Ён абагульняў пад адзіным сэнсам падзеі розных часоў, узгадваў вытокі нашага этнасу і сягаў думкай у будучыню. У яго кнігах галоўным пунктам адліку з’яўляецца мужнае сведчанне праўды чалавечай існасці.

Прывітанне паплечнікам і чытачам ад адной з гераінь “Пакутнага веку” Марыі Дзямковіч з ЗША перадала дачка пісьменніка Алена Васільеўна Якавенка.

“Я заўсёды бачыў Васіля заклапочаным, дзелавітым, – напісаў у лісце да родных спадара Васіля Ягор Фядзюшын. – Стваралася ўражанне, што ідэі кіпелі ў яго галаве, патрабавалі выхаду і рэаліза-цыі. І ён іх рэалізоўваў: праводзіў канферэнцыі, круглыя сталы, дыскусіі. І пры гэтым ён пісаў раманы, такія, як “Пакутны век”, дзе гаворка ішла пра глыбінныя, тэктанічныя змены ў грамадстве і пра лёс народа, пошукаў выйсця з гістарычных калізій.

Узгадваючы яго, заўсёды бачу яго засяроджаным на пошуках новага пава-роту сюжэту, характару. Ён быццам бы жыў у некалькіх вымярэннях адразу. І пры гэтым заставаўся сканцэнтраваным. Унутрана ён быў мяккім і мог адчуць на-строй іншага. Ён рабіў шмат: праводзіў канферэнцыі, круглыя сталы, сустрэчы.

Ён разумеў няпростыя лёсы беларусаў.”

Алесь Клышка прысвяціў свайму сябру і паплечніку верш  “Васілёва зямля”:

 

Два гады, як няма Васіля.

І колькі яшчэ на вяку нашым міне?

На родных магілах стыне зямля.

І толькі любоў у нашых сэрцах не стыне.

 

Паблажлівы погляд, вільготныя вочы,

У справах Радзімы прамы і адданы.

Чулае сэрца, да справы ахвочы,

Мужна цярпеў і абразы, і раны.

 

Гналі ўсе, як Хрыста на Галгофу,

Піналі паўсюль – свае і “тыя”

Кожны забіў свой цвік патроху,

Нахабна, упэўнена, быццам “святыя”.

 

Такі лёс герояў на Беларусі:

Чужыя не знішчаць – заб’юць свае,

Наканавана пражыць у скрусе,

Пакуль Гасподзь не забярэ.

 

Але за ўсё, што змагаўся Васіль:

Балоты Палесся, шчырасць слоў,

За годную памяць герояў… А цвіль

Згіне навекі, не з’явіцца зноў.

 

Два гады як няма Васіля.

Што для свету нядоўгі век.

Будзе квітнець Васілёва зямля,

Для нашай Радзімы ёсць “Абярэг”.

Эла Дзвінская,

Фота Валерыя Філіповіча.

Facebook Twitter Google+ VKontakte WhatsApp Telegram
Папулярнае на сайце
ХХІV Нацыянальны фестываль песні і паэзіі ў Маладзечне
Культура

ХХІV Нацыянальны фестываль песні і паэзіі ў Маладзечне

19 чэрвеня 2025, 23:4516
Самая праўдзівая мова – народная
Мова

Самая праўдзівая мова – народная

19 чэрвеня 2025, 22:5716
Міжнародны дзень абароны дзяцей у Доме Таўлая
Культура

Міжнародны дзень абароны дзяцей у Доме Таўлая

6 чэрвеня 2024, 23:1915
ВЯЛІКАЯ СТРАТА. ПАМЁР РАДЗІМ ГАРЭЦКІ
ТБМ

ВЯЛІКАЯ СТРАТА. ПАМЁР РАДЗІМ ГАРЭЦКІ

26 чэрвеня 2025, 20:0015
Далучайцеся да нас