Да тэмы “(Не)расстраляная паэзія” вашай увазе прапануем два вершы Міхася Чарота і Тодара Лебяды, якія ў 1937-м былі выдрапаныя на сценах вязніцаў Мінскай турмы НКВД. Пра іх у аўтабіяграфічнай кнізе пра савецкія лагеры «На крыжовай дарозе» (1976) распавёў гісторык Аўген Калубовіч.
Міхась Чарот (Міхаіл Сымонавіч Кудзелька; 1896-1937)
«ПРЫСЯГА» (Міхась Чарот, 1896-1937)
Я не чакаў
І не гадаў,
Бо жыў з адкрытаю душою,
Што стрэне лютая бяда,
Падружыць з допытам,
З турмою.
Прадажных здрайцаў ліхвяры
Мяне заціснулі за краты.
Я прысягаю вам, сябры,
Мае палі,
Мае бары, −
Кажу вам − я не вінаваты!
(паводле ўспамінаў паэта і празаіка, вязня ГУЛАГу Міколы Хведаровіча (1904-1981))
Тодар Лебяда (Пётар Фёдарафіч Шырокаў; 1914-1970). Фота 1956 г.
«НАДПІС НА СЦЯНЕ 95-АЙ КАМЭРЫ» (Тодар Лебяда, 1914-1970)
Мне лёсам вызначаны
Гэтакі прымус.
Аб шчасці сёння
Можна сніць і марыць.
За тое,
Што я толькі − беларус −
Мне гэтакая кара!
Я кару іхную
З пагардаю прыняў,
Бо я − сын верны
Маці − Беларусі.
І я святога,
Гордага імя
Не адракуся!!!
(зборнік «Песні выгнання» 1944 году)
