“Пакуль і мы, і ўнукі будзем жыць,
Нам тыя дні і ночы не забыць”.
Міхаіл Ясень.
Успамінае Сяргей Іванавіч Законнікаў:
– Мой бацька Іван Законнікаў быў зенітчыкам. Ён ваяваў на Украіне, а пасля Перамогі вярнуўся на Беларусь. Бацькі пазнаёміліся яшчэ да вайны. Мама, Валянціна Фёдараўна, была сувязной партызанскага атрада, а затым знаходзілася ў атрадах, якія дзейнічалі ва Ушацкім, Бешанковіцкім і Лепельскім раёнах.
Мой старэйшы брат Міхась нарадзіўся ў 1942 годзе. Як толькі матуля скончыла карміць яго грудзьмі, ён застаўся на руках бабулі, якая яго даглядала, а мама пайшла ў партызанскі атрад. Пазней ёй давялося перажыць партызанскую блакаду ля возера Палік у Барысаўскім раёне. Яны былі ў акружэнні, сядзелі ў багне, у твані, адтуль мама выйшла зусім хворая. Пасля вайны мама працавала настаўніцай ў Глыбачцы Вушацкага раёна Віцебскай вобласці, дзе прайшло маё дзяцінства.
Успамінамі падзяліўся пісьменнік Эрнест Васільевіч Ялугін:
– Мой бацька Васіль служыў артылерыстам. Ён быў пакліканы ў войска яшчэ за некалькі месяцаў да пачатку вайны будаваць Берасцейскія ўмацаванні. Яму ўдалося выжыць, ён вярнуўся праз год пасля вайны, бо быў афіцэрам і год даслужваў, рыхтуючы артылерыйскія кадры.
У 1945 годзе мы з маці жылі на вёсцы ў дзедавай хаце, куды мама здолела з трыма дзецьмі перайсці з Дуброўна.
У вясновы час я знайшоў гранату і засунуў яе пад шуло. Пачуўся выбух, я быў паранены асколкам, аглушаны і кантужаны, да мяне прыязджаў вайсковы ўрач. І вось 9 траўня з сельсавета перадалі радасную навіну, што надышла Перамога над фашысцкай Германіяй! Я выбраўся з хаты на вуліцу, з перабінтаванымі кульцямі, у сваіх бінтах, і цешыўся радаснай навіной разам з усімі!
Падчас працы над аповесцю “Мсціслаўцаў посах” я падымаў вялікі гістарычны матэрыял, перачытваў Біблію. І зараз шмат разважаю над тэкстамі Старога Запавета і пішу на гэтую тэму.
Успамінае пісьменнік Віктар Філімонавіч Карамазаў:
– У час Вялікай Айчыннай вайны я жыў з бацькамі ў Чувашыі, Татарстане, Ульянаўскай вобласці. Ва Ульянаўскай вобласці мы трапілі пад бамбёжку, я згубіўся, і бацька мяне знайшоў на ваенным заводзе, дзе рабілі снарады і міны. Я патрапіў у інтэрнат для беспрытульных дзяцей. Нас апраналі ў салдацкія неданоскі і кармілі… 9 траўня я сустрэў у родным Крычаве.
Усю гэтую зіму я працаваў за друкарскай машынкай. Абыходзіў тэрыторыю парку і вяртаўся дадому. Спадзяюся, калі нешта прасвятлее ў грамадскім жыцці, тады спытаюць, а што ты зрабіў? Я застаюся верным сваім ідэалам у літаратуры і мастацтве, пішу пра лёсы беларускіх мастакоў.
Гаворыць Іраіда Шмакава, фельчар:
– Мы сустрэлі Перамогу з нашым вайсковым шпіталём у Барысаве. Я нарадзілася ў Бранску, скончыла сямігодку, а пасля яе – медыцынскую вучэльню. Апынулася на службе ў вайсковым шпіталі, які з Казані перадыслакавалі на Волхаўскі фронт. Там ішлі цяжкія баі. 849-ты артылерыйскі полк быў на самай перадавой. Мы рабілі перавязкі байцам, цяжка параненых перапраўлялі ў тыл. У мірны час я знаходзілася на розных работах, бо муж быў вайскоўцам.
Запісала Эла Дзвінская.