Як немцы рыхтуюцца да Каляд. Калядныя кірмашы ў Германіі. Калі святкуецца, графік працы.
Каб адчуць сапраўдную калядную атмасферу, адпраўляйцеся ў Германію перад Калядамі! Святкаванні тут праходзяць весела і з размахам. У немцаў адмысловае стаўленне да гэтага свята. Нямецкія калядныя традыцыі гістарычна налічваюць не адну сотню гадоў. Як сёння адзначаюць Каляды ў Германіі?
Працоўны каляндар на Каляды ў Германіі
Пералік устаноўленых святочных непрацоўных дзён у розных землях (рэгіёнах) адрозніваецца. Каляды ў Германіі – агульнанацыянальнае свята. У краіне 25 і 26 снежня з’яўляюцца непрацоўнымі днямі. Многія кампаніі і крамы цалкам спыняюцца і не працуюць з 25 па 31 снежня.
Святкаваць Каляды немцы пачынаюць на Куццю – 24 снежня. Яна не з’яўляецца афіцыйным выходным. Але большасць крам і фірмаў на Куццю працуе да абеду. Гэта апошні шанец дакупіць падарункі блізкім і назапасіцца прадуктамі.
Шкада, але большасць фірмаў паступова прыходзяць да варыянту 24 і 31 снежня адправіць працаўнікоў у прымусовы адпачынак, а офіс зачыніць.
Днём кампаніі, крамы і шапікі зачыняюцца, аўто раз’язджаюцца па дамах, вуліцы пусцеюць, Германія заціхае ў прадчуванні цудаў. Настае Святы Вечар (Heiligabend).
Як немцы ўпрыгожваюць жыллё перад Калядамі
Абмежавацца ўпрыгожваннем ёлкі на Каляды – не пра немцаў. Яны вельмі старанна падыходзяць да дэкарыравання жылля.
Звычайна жыллё ўпрыгожваюць ужо напачатку снежня. Кладуць на стол прыгожы абрус і хваёвы вянок, у вазу ставяць пару яловых галінак. На паліцах расстаўляюць фігуркі і свечкі.
Дамы ператвараюцца ў сапраўдную выставу каляднага дэкору. На дрэвах і дамах з’яўляюцца рознакаляровыя гірлянды, на дзверы навешваюць вянкі, упрыгожаныя яркімі стужкамі. На падаконнікі ставяць хаткі, якія свецяцца, развешваюць драўляныя фігуркі. Шыбы распісваюць сняжынкамі, малюнкамі.
У нямецкіх крамах прадаецца вялікае мноства разнастайных дэкарацый, гірлянд, падвесак, статуэтак і іншых прыгожых штук для ўпрыгожвання вокнаў. Самымі простымі з’яўляюцца розныя аплікацыі, якія трымаюцца і выдаляюцца з шыбы без следу. Такія ўпрыгожванні майструюцца і самастойна, хто ж не ведае, як выразаць сняжынкі? У Германіі да іх дадаюць анёлачкаў, зоркі ці званочкі.
Знадворку падвешваюцца ліхтарыкі ў выглядзе велізарных зорак ці сняжынак. Платы, расліннасць у дварах, а парой і акантоўка дахаў аблытваюцца гірляндамі. На лужках выстаўляюцца папасвіцца аленяў і зайцоў, якія свецяцца. У вокны хат па зіхатлівых усходах лезуць мігатлівыя Дзяды Маразы Weihnachtsmann. Да Каляд усё дасягае апагею.
Біблейскія сюжэты
На гарадскіх пляцах, у дварах хат, вітрынах крам усталёўваюцца маляўнічыя батлейкі – Weihnachtskrippe. Яны ўзнаўляюць пячору, у якой нарадзіўся Ісус, з яслямі і постацямі некаторых герояў Бібліі. У нямецкім жыллі выстаўленне Weihnachtskrippe – такі ж звычай, як і выстаўленне каляднай ёлкі.
Асноўныя калядныя колеры: чырвоны і зялёны. Такая каляровая гама першапачаткова дыктавалася рэлігійным складнікам імпрэзы. Чырвоны – увасабленне крыві Хрыста, зялёны – веры і надзеі.
Зорка нямецкіх Каляд – Пуансетыя
Незвычайнае каляднае “ўпрыгожванне”, якое сустрака-ецца ў хатах немцаў – кветка Пуансетыя, ці багатка найпрыгажэйшая. Яна не туліцца на падаконніку ці ў куце, а займае самае ганаровае месца, часта – побач з калядным вянком. Пуансетыю завуць “Калядная зорка”, за ярка-чырвонае верхняе лісце, якія, нібы кветка, распускаюцца над зялёным ніжнім лісцем. Спалучэнне чырвона-зялёнага і прыгажосць хатняй кве-ткі зрабілі яго сучасным калядным знакам Германіі, хоць радзімай кветкі з’яўляецца Мексіка.
Калядныя традыцыі, якія захаваліся ў Германіі
Адвэнт паходзіуь ад лацінскага “adventus”, што азначае “прышэсце”. Гэта назва перыяду перад Калядамі, якое было прынята ў хрысціян Каталіцкай царквы. Нямецкія Каляды сёння не маюць цеснай сувязі з рэлігійнымі канонамі. Але перадкалядны адвэнт захаваўся, і актыўна пераймаецца прадстаўнікамі іншых культур і нацый. Пачынаецца ён 1 снежня і доўжыцца да самых Каляд (25 снежня).
Яркімі атрыбутамі з’яўляюцца хваёвы вянок з 4 свечкамі і адвэнт-каляндар.
Adventskranz – хваёвы вянок
Перадкалядны вянок, уп-рыгожаны хвояй, шышкамі, кавалачкамі высушанага апельсіна, мішурой і яловымі галінкамі. У першую нядзелю Адвэнта запальваюць адну свечку. У другі тыдзень павінны гарэць ужо дзве, і гэтак далей, да Каляд.
Адвэнт стварае адчуванне свята і дорыць пачуццё чакання каляднага цуду. Таму традыцыя так моцна ўкаранілася ў нямецкай культуры.
Каляндар з ласункамі
Ніводнае нямецкае дзіця не можа ўявіць перыяд да наступлення Каляд без Adventskalender – дзіцячы каляндар з 24 акенцамі, якія трэба адкрываць па адным кожны дзень з 1 да 24 снежня. Калядны каляндар карыстаецца папулярнасцю не толькі ў дзяцей, але і ў дарослых.
Дзень Святога Нікалаўса
У перадкалядны перыяд немцы адзначаюць свята, якое чакаюць дзеткі, 6 снежня – der Nikolaus ist da. Ад імя святога Нікалаўса дзеці атрымліваюць прэзенты ў дзень шанавання па царкоўным календары. Не трэба атаясамляць Нікалаўса з нямецкім Дзедам Марозам (Weihnachtsmann), які прыходзіць у Каляды. А ўвечар, 5 снежня дзеці каля дзвярэй пакідаюць шкарпэтку, начышчаны чаравік ці невялікі мяшок, каб Нікалаўс паклаў туды цукеркі, мандарыны, слодычы і маленькія прэзенты.
Навагодняя ёлка ў Германіі
Ну і, вядома ж, немагчыма ўявіць Каляды ў Германіі без ялінкі! Калядная ёлка – у некаторых нямецкіх рэгіёнах яшчэ завуць Christbaum ці Tannenbaum – традыцыйны атрыбут святкавання Каляд і Новага года.
Паўстаў ён менавіта ў Германіі. Звычай упрыгожваць вечназялёнае дрэва на Каляды ўзнік у сярэднія вякі. Тады перад дзвярамі хрысціянскіх цэркваў разыгрывалі сцэну грэхападзення Адама і Евы і выгнання з рая на зямлю. Калі памятаеце, людзі паспыталі забаро-ненага плоду і былі за гэта пакараны. Вось у ролі таго самага дрэва, з якога Адам сарваў забаронены плод, і выступала елка, з прывязанымі да галін чырвонымі яблыкамі.
Упрыгожаныя ёлкі ўсталёўваюць падчас правядзення свят не толькі ў нямецкіх хатах, але і на вуліцах, пляцах, у гандлёвых цэнтрах, рэстаранах. Дрэва ўпрыгожваюць разнастайнымі ёлачнымі цацкамі, свечкамі, гірляндамі і лямпачкамі. Верхавіну вянчае Віфліемская зорка ці анёлачак з зала-тымі крыламі.
А дома можна выкарыстоўваць і ядомыя ўпрыгожванні: хатняе печыва, арэхі і шакаладныя цукеркі. Адмысловым задавальненнем сям’і з’яўляецца рабаванне такой “смачнай” ялінкі пасля свят.
Традыцыйна ёлка ўсталёўваецца ў цэнтры пакоя напярэдадні ці прама ў Куццю. Але штучныя ставяць з пачаткам адвэнту.
Купля ёлкі ў Германіі
Звычайна самыя танныя калядныя хвоі і ёлкі каштуюць 15€ за метр. Кошт залежыць ад якасці ігліцы і ад пароды. Асабліва пухнатыя – куды даражэй.
Прадаюцца ёлкі каля супермаркетаў. Прадавец дапамагае падабраць дрэва па вышыні, узроўню пухнатасці, ну і па кошце, зразумела.
Няма праблем замовіць ёлку і па інтэрнэце. Прыкладна пятая частка калядных дрэў Германіі купляецца менавіта так. Прыгажуня дастаўляецца да дзвярэй па ўказаным адрасе ў зручны пакупніку час.
Важна! Пасля 25 снежня купіць навагоднюю ялінку не атрымаецца. Калі адкласці куплю да 30 снежня, давядзецца ехаць у звычайную краму кветак і купляць жывую ў гаршку.
Прыбіраюць ёлку адразу пасля Новага Года. Звычайна даты выкідвання калядных дрэў прызначаюцца на 2 ці 3 студзеня. Бюргеры выносяць ёлкі на вуліцу напярэдадні ўвечар, а раніцай смецяры прыбіраюць хвою з вуліц. Добрым тонам лічыцца прыматаць скотчам да верхавіны манетку ў 2€ – плата за ўборку!
Святкаванне Каляд
Каляды аддаляюцца ад рэлігійных вытокаў. Прайграванне сцэны нараджэння Хрыста з выкарыстаннем аб’ёмных постацяў – хутчэй даніна традыцыям. Служба ў царкве на Каляды перастала быць абавязковым атрыбутам свята. Апошнія апытанні паказалі – толькі 29% немцаў наведваюць калядныя службы.
Нямецкія Каляды лічаць га-лоўным святам. Навагодняя ноч для немцаў – нагода для сустрэчы з сябрамі, моладзевых вечарынак, паходу ў клуб ці рэстаран.
Каляды немцы святкуюць даволі ціха, стала. Збіраюцца сем’ямі, доўга сядзяць, ядуць, вядуць мірныя гутаркі, папіваюць віно.
Каляды ў Германіі – свята, якое збірае сям’ю за адным сталом. Нават падлеткі і моладзь адкладаюць справы і прысвячаюць час родным. Дух Каляд ахутвае ўсё вакол.
Святочны стол
Сучасныя немцы не прытрымваюцца старых традыцый адносна каляднага стала. Раней на стол ставілі 7-9 страў, сярод якіх цэнтральнае месца займаў запечаны гусак з яблыкамі. Прысутнічалі тушаная свініна і печаны карп, квашаная капуста, агародніннае рагу і пшанічная каша, прыпраўленая алеем, мёдам і макам.
Сёння меню адвольнае. Кожная нямецкая гаспадыня імк-нецца сфармаваць уласную сямейную традыцыю і ўпрыгожваць калядны стол унікальнай фірмовай стравай, якая атрымоўваецца лепш за ўсё.
Часцей смажаць калядных гусакоў і індыкоў. Замарожаныя тушкі птушак к поўдню Куцці адшукаць у супермаркетах немагчыма. На другім месцы па папулярнасці качкі.
На поўначы Германіі бюргеры запякаюць карпаў.
Госці Германіі могуць паспытаць любыя стравы на шматлікіх кірмашах і калядных кірмашах.
На кожным стале ў Германіі ёсць традыцыйная калядная выпечка: штолен (рэзкі пірог з разынкамі, апельсінавай цэдрай, анісам, карыцай, міндалем і ромам), марцыпаны, печыва з каляднымі прадказаннямі.
Соня Шаўчэнка.
