Маленькая вёсачка Расіца, на самым беларуска-латышскім памежжы, стала сімвалам мужнасці і непахіснасці веры, куды вось ўжо не адзін дзясятак год ідуць-едуць пілігрымы не толькі з ўсіх канцоў Беларусі, а і з далёкага замежжа.
Прайшлі два дзясяткі год, як ў Варшаве Папа Ян Павел ІІ у 1999 годзе абвясціў аб беатыфікацыі расіцкіх святароў Антонія Ляшчэвіча і Юрыя Кашыры – ахвяраў Другой сусветнай вайны. Святароў, якія ў час жудаснай карніцкай аперацыі нямецкіх захопнікаў “Зімовыя чары” ў лютым 1943 года, разам са сваімі вернікамі, пайшлі з жыцця. Як пайшлі з жыцця яшчэ амаль дзве тысячы чалавек, жыхароў мястэчка. Больш за месяц цягнулая карная аперацыя, якая забрала жыцці 6000 мірных жыхароў толькі на Асвейшчыне, дзве трэці з якіх былі дзеці, больш за 3000 чалавек адправілі ў канцлагеры.
Апошнімі словамі Юры Кашыры былі: “Дзе мае браты будуць памiраць, там i я”.
Верхнядзвіншчына, адзін з самых пакутных і апаленых вайной куточкаў Беларусі: 426 вёсак згарэлі ў полымі Другой сусветнай вайны, з больш, чым 60 тысячамі жыхароў, ацалела трэць: загінуў кожны трэці, а ў былым Асвейскім раёне – кожны другі яе жыхар. Памяць пра подзвіг аб гэтым захоўваюць каля паўтысячы помнікаў і абеліскаў:
Помнікі, помнікі… Вечна ў маленні.
Не разрываецца іх абарона:
кожная строма і кожная крона
з чорнай непамяццю ў супраціўленні.
Гэтыя радкі і сведчанні Сяргея Панізніка ў кнігах: “Пасля вогненных вёсак”, 1980 г., “Браніслава”, 1985 г.,”Освейская трагедия: Книга народной памяти”,1992, 2013 гг.
Ірына Жарнасек, пісьменніца, аўтарка кнігі пра Дабраславёных Юры і Антонія “Будзь воля Твая”-штогод ў пілігрымцы ў Расіцу. Вось і ў гэты раз яна напісала:
“Ну што… выходзім у дарагую нашу пакутніцу Расіцу… чарговы раз. Не лічыла, колькі разоў я ў яе ездзіла, колькі хадзіла. Сталася яна ўжо часткай майго жыцця. І не толькі таму, што напісала я пра трагедыю Расіцы кнігу. А можа і таму… Не, немагчыма вытлумачыць, чым яна так прыцягвае да сябе. Не хочацца казаць пафасных словаў, яны фальшывяць. А Расіца – гэта праўда пра нас і нашу зямлю. Пра яе трагічнае мінулае і пра такую супярэчлівую нашу сучаснасць.
Можна ж, вядома, ездзіць, не абавязкова ж хадзіць штогод. Але… калі ідзеш – маеш шанец зразумець штосьці вельмі істотнае… пра час і пра сябе … словам, выходзім”.
Нямала для ўшанавання ахвяраў Расіцы зрабіў адзін са святароў – Вячаслаў Пялінак, якому давялося падымаць з руінаў і сам храм. А сёння-няўрымслівы, шчыры і клапатлівы гаспадар адроджанай святыні айцец Часлаў Курэчка, які ўганараваны за духоўнае адраджэнне, не першы год гасцінна сустракае высокіх гасцей і пілігрымаў. Яго добразычлівасці і цеплыні хапае на ўсіх, хто ў чарговы раз завітаў у Расіцу, каб пакланіцца подзвігу яго папярэднікаў.
Удзел у расіцкіх урачыстасцях прымалі біскуп Віцебскай дыяцэзіі Алег Буткевіч, правінцыял ордэна айцоў-марыянаў правінцыі Божага провіду ў Варшаве айцец Тамаш Навачык, Апостальскі візітатар грэка-каталіцкай царквы ў Беларусі архімандрыт Сяргей Гаек, святары і кансэкраваныя асобы.
Старшыня выканкама І.І. Марковіч, які прысутнічаў у Расіцы, уручыў медаль “75 год вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў” ксяндзу Чаславу Курэчку.
Генеральны вікарый ксёндз Францішак Кісель зачытаў Дэкрэт біскупа Віцебскага аб устанаўленні ў парафіі Найсвяцейшай Троіцы ў Расіцы Дыяцэзіяльнага Санктуарыя расіцкіх пакутнікаў. Гэта азначае, што Расіцкі касцёл стаў месцам наймацнейшай сілы заступнікаў Антонія Ляшчэвіча і Юрыя Кашыры. А пасля Імшы людская рака прайшла пакутніцкім шляхам да Крыжа, які стаў для Антонія Ляшчэвіча і Юрыя Кашыры брамай у неба.
Пасля завяршэння духоўных мерапрыемстваў айцец Часлаў Курэчка гасцінна запрасіў гасцей на душэўную размову ў імправізаваную кавярню “У бусла”, якая мае таксама сваю гісторыю.
Воляй пакутнікаў Расіцы і Воляй Усявышняга гэта вёсачка стала месцам наталення фізічнай і духоўнай моцы, апірышчам таго, дзе сцвярджаецца жыццё ва ўсіх яго праявах.
Антон Бубала прысвяціў Расіцы такія словы:
Расіца!
У табе – наша памяць і нашыя лёсы.
Прысніцца твой чырвоны касцёл,
твае сінія плёсы
І дзень той, калі
люд твой ішоў прычасціцца
На вечнасць да ахвярных тваіх алтароў,
о, Расіца!
Расіца!
Твае сцены святыя ад гора стагналі.
Насіцца будзе чайкаю вечна
яно над азёрнаю хваляй
І біцца,
каб у сэрцы людскія маглі ўмясціцца
Твой боль, і пакуты і веліч твая, о, Расіца!
Расіца! Прад табою дазволь
нам паўстаць на калені.
Прасіцца станем мы,
каб пачуліся нашы маленні
Ў нябёсах,
дзе надзеяй апошняю зорка свяціцца,
Што крыж твой –
не дарэмнай ахвярай узнёсся, Расіца!
Валянціна Болбат,
Верхнядзвінск,
ТБМ
