Выйшаў і паспяхова расходзіцца другі том сатырычнай гісторыі Беларусі мастоўскага “гісторыка” Язэпа Палубяткі “Вандроўка ў Чыкага. Іранічна-праўдзівая аповесць”.
Гэта амаль дакументальная аповесць. Той, хто ведае атачэнне аўтара па жыцці, лёгка пазнае ў большасці герояў абсалютна канкрэтных дзеячоў беларускага “дэмакратычнага” руху 90-х гадоў 20-га стагоддзя. Аўтар быў удзельнікам гэтага руху і гэтай вандроўкі, а таму яму можна верыць больш, чым самім прататыпам, якія будуць казаць, што было трохі не так.
У адрозненне ад першага тома да другога аўтар прадмову напісаў вельмі кароткую:
“Чытач заўжды перш, чым чытаць напацколенае пісарам, імкнецца сэнс тае пісаніны знайсці ва ўступе. А мой уступ будзе кароткі і такі:
Амерыка – чужая нам краіна,
А там, куды ні плюнь,
У суродзіча патрапіш,
А ён пашле цябе на … радзіму
І смачна плюне ў тваё рыла.”
“Неспадзяванка! Такое бывае толькі раз у жыцці”, – фантастычныя мроі тлумілі розум чалавеку. Андрэй Міклашэвіч з маленькага мястэчка М. да самага апошняга моманту, нягледзячы на тое, што ўжо меў на руках пашпарт з візаю, не верыў, што яму пашанцавала паехаць у Амерыку, у горад быдлазабойцаў, ганстараў, мафіі – Чыкага. Толькі ў дзень ад’езду ўпэўніўся: “Абламалася Яе Вялікасць халява!”. Ён несупынна хадзіў па пакоі, пераступаў спакаваныя валізы, дзе ў самых пата-емных месцах былі схаваны некалькі лішніх ад дазволу правозу пляшак гарэлкі..”.
А вось фрагмент, дзе мы лёгка пазнаем аднаго лідскага хлопца:
“Знаёмства гаспадароў і гасцей ішло сваёй чаргою. Сяргей Ламейка папрасіў толькі паўхвіліны ўвагі і адразу пачаў гаварыць пра беларускую мову, яе гаротны стан. Гутарку пачаў з сівой заімшэлай даў-ніны, з Ефрасініі Полацкай, і закончыў шчаслівым моман-там прылёту на свяшчэнную зямлю далавараў. Гаспадарам здалося, што колішнія тыбульцы гэтае зямлі тысячу гадоў таму назад мелі самые цесныя сувязі з беларусамі. Увогуле, усё, што датычыла Беларусі і беларускасці, было для яго святым. Кожны раз пры абмеркаванні беларускіх пытанняў вочы яго гарэлі незвычайным і непаўторным бляскам, быццам у галод-нага сабакі на абгрызеную костку.
– Вось праз два гады ў мясцовым універсітэце адчыніцца аддзяленне беларускай мовы.
Перакладчыца Таня цяжка сапла і маўчала. Та-кога нахабства яна не сустракала даўно. Прыстойней было чуць ад амерыканскіх будаўнікоў, што ў абед перакурваюць на якой-небудзь стрыт, прапановы на “чыкі-чыкі”, чым такое. Кожны другі ў Чыкага – іх чалавек, але ні ў адным з шасці ўніверсітэтаў няма аддзялення ні іўрыту, ні ідышу, школы нядзельныя, праўда, ёсць. Коля Сцепасюк з Берасця пачухаў брытую галаву, на якой за тыдзень абазначылася атава і з усмешкай дадаў:
– І негры будуць размаўляць па-беларуску?
– Вядома, будуць! Яшчэ як будуць! – у Сяргея пачалі вырастаць крылы. – Вось сёння мой новы сябра афраамерыканец Якуб сказаў па-беларуску: “Добра”…
Аўтар не прасіў рабіць рэкламу яго кнігам, але добра пасмяяўшыся над першымі дзвюмя паведамляем, што яшчэ сёлета павінен выйсці 3-ці том “Сатырычнай гісторыі Беларусі”, які будзе называцца “Дуралесіца”. “Дуралесіца” ў свой час друкавалася ў “Нашым слове”, але хто цяпер тое памятае?
Яраслаў Грынкевіч.
Язэп Палубятка. Вандроўка ў Чыкага. Іранічна-праўдзівая аповесць. На беларускай мове. Ліда, ПУП “Пружмень”, 2023. 68 с.
