• Навіны
  • Грамадства
  • Мова
  • ТБМ
  • Культура
  • Навука
  • Выданні
  • Спорт
  • У свеце
  • Відэаслова
Наша Слова штодзень
  • 7 сакавіка 2021
  • Пра нас
  • Кантакты
  • Рэкламадаўцу
Наша Слова штодзень
  • Навіны
  • Грамадства
  • Мова
  • ТБМ
  • Культура
  • Навука
  • Выданні
  • Спорт
  • У свеце
  • Відэаслова
Share
You are reading
Самы дарагі прататып гераінь Івана Шамякіна

Самы дарагі прататып гераінь Івана Шамякіна

16 лютага 2021, 22:25 Культура 1
Самы дарагі прататып гераінь Івана Шамякіна

У год стагоддзя Івана Шамякіна чытачы даацэньваюць яго багатую і разнастайную творчую спадчыну: апавяданні, аповесці, раманы, драматычныя і публіцыстычныя творы, эпісталярый, дзённікі, мемуары і яго добрыя рысы як чалавека.

Творчасць і грамадская дзейнасць І. Шамякіна знайшла шырокае прызнанне. Ён быў Народным пісьменнікам Беларусі, Героем Сацыялістычнай працы  (1972), акадэмікам НАН Беларусі (1994), лаўрэатам Сталінскай прэміі СССР (1951) і Дзяржаўнай прэміі БССР (1968), Дзяржаўнай прэміі БССР у галіне тэатральнага мастацтва, кінематаграфіі, радыё і тэлебачання (1982), узнагароджаны шматлікімі ордэнамі і медалямі.

Заслужаны фармацэўт з Менска, дачка партызанскіх дактароў, Валянціна Іванаўна Салавей не аднойчы сустракалася з І. П. Шамякіным.  “Іван  Пятровіч  быў вельмі даступным, шчырым, чалавечным”, – узгадвае Валянціна Іванаўна.

– Я  вельмі люблю перачытваць яго творы  “Сэрца на далоні”, “Гандлярка і паэт”, – кажа Валянціна Іванаўна. Асабліва блізкай для мяне з’яўляецца аповесць “Слаўся, Марыя” з кнігі “Пошукі прытулку”, у якой пісьменнік апісаў жыццё сваёй жонкі. Іх каханне было ўзаемным і ахвярным, яны жылі адзін для аднаго. Марыя Філатаўна стала прататыпам многіх жанчын  у шамякінскіх раманах, аповесцях. Бліжэй за ўсіх з іх – Саша Траянава  з “Трывожнага шчасця”. Чытач даведаецца больш пра Марыю Філатаўну са старонак кнігі Міхася Мушынскага “Летапіс жыцця і творчасці  І. Шамякіна”.

 

Яны пазнаёміліся яшчэ дзецьмі падчас вучобы ў Церухскай школе. Бацька Машы быў лесніком, яго пераводзілі з месца на месца. Пасля заканчэння 5-га класа Іван Шамякін з сям’ёй пераехаў у іншую вёску. Зноў ён сустрэўся з Машай ў Гомелі, дзе ён вучыўся ў тэхнікуме будаўнічых матэрыялаў, а яна – у медвучэльні. Хадзілі ў кіно, гулялі ў парку Паскевічаў-Румянцавых.

26 красавіка 1939 года ён апісаў у дзённіку спатканне з Машай :

“Маша была без паліто, без платка. Прыгожыя яе прыродна-завітыя пасмы валос шавяліў пяшчотна вецер. Яна выглядала такой маленькай, але такой прыгожай і добрай, была вясёлай і ласкавай.”

Яе накіравалі фельшарам-акушэрам у Рэчыцкі раён, а Івана – у Беластоцкую вобласць. Яны падтрымлівалі кантакты праз ліставанне.

“1 мая 1940 года Іван Пятровіч Шамякін пабраўся шлюбам з Марыяй Філатаўнай Кротавай, фельдшарам-акушэрам вёскі Артукі Рэчыцкага раёна”, – адзначыў у “Летапісе…” Міхась Мушынскі.

 

Пасля вызвалення ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў Марыю Філатаўну накіравалі ў вёску Пракопаўка, дзе яна загадвала фельчарскім пунктам і аптэкай. На перавязкі да яе ішлі інваліды, іх нельга была пакінуць без ёду і бінтоў. Па медыкаменты яна ездзіла ў Гомель у аптэкакіраванне. У 1944 годзе здарылася эпідэмія сыпняку. У бальніцы, разлічанай на 20 ложкаў, на падлозе ляжала да сотні чалавек. У такіх умовах Маша заразілася тыфам і заразіла маленькую дачку Ліну. Ратавалі іх хворыя, тыя ж інваліды: прыносілі прадукты, хто што меў, гаіла чалавечая дабрыня.

“Маша працавала з вялікай самааддачай, – успамінае Іван Пятровіч на старонках аповесці “Слаўся, Марыя,” – Я яшчэ спаў, а яна ўжо прымала ў амбулаторыі хворых. Жылі мы вельмі бедна. Можа, гэта гучыць парадаксальна, але я упэўнены, што нястачы, беднасць і бескарысная адданая праца для людзей умацоўвалі нашу любоў. Менавіта – любоў, яднанне дзвюх душ. Каханне – гэта агонь, які запаліста ўспыхвае, але лёгка можа патухнуць. Гэта – песня, якая дае асалоду, але можа і скончыцца. А калі з’яўляецца любоў, то яна звязвае навечна. Яна жыла з цвёрдай упэўненасцю ў трываласці наша-га кахання, нашага жыцця. І гэта напаўняла нашыя адносіны асаблівай, самай высокай радасцю.

Пасля пераезду ў Мінск я наняў пакойчык метраў на дванадцаць па Лагойскім тракце, амаль побач з Домам друку ў старым драўляным доме. Мілая, родная, блізкая, хадзіла па нашых разліках на апошнім месяцы цяжарнасці. З вялікім хваляваннем мы спяшаліся пераехаць. Добра, што да 1-ай бальніцы рукой падаць…Накарміўшы Ліну, я пабег у радзільнае аддзяленне.

Выйшла сястра: 

– У вас толькі што нарадзілася дачка.

Ледзьве не самлеў ад шчасця. З глыбокім хваляваннем напісаў Машы пісьмо…

А за год да новай кватэры 8 верасня 1950 года, менш як праз 2 гады пасля Танечкі, у нас нарадзіўся сын Саша, наша радасць і наш найбольшы боль у жыцці. Само яго нараджэнне прынесла бяду: у раддоме Машы занеслі інфекцыю, тры дні яна знаходзілася ў крытычным стане. Які жахлівы страх я перажыў! Страціць Машу – о, Божа! Застацца ўдаўцом, маючы трох дзяцей! Бог быў літасцівы да Машы, да дзяцей, да мяне. Праз месяц я прывёз яе ў цесныя пакойчыкі.

Трое дзяцей, муж, дабрабыт на сярэднім узроўні. Саюз пісьменнікаў выдзеліў нам у студзені 1950 года на дваіх адну чатырохпакаёвую кватэру, у новым доме, у цэнтры горада на вул. Карла Маркса”.

Пасля ўгавораў дачкі Таццяны, доктара філалагічных навук, прафесара БДУ, Іван Шамякін пачаў весці дзённік больш рэгулярна, і ў канцы 1990-ых гадоў ім была створана аповесць “Слаўся, Марыя”, а таксама цыкл “Начныя ўспаміны”.

“Чаго табе  хочацца, а, жанчына?”- разважаў пісьменнік. – З пераезду ў Мінск яна марыла пра вучобу. Але паступіць у медыцынскі на дзённае аддзяленне, маючы трох дзяцей было немагчыма. Яна пайшла ў педагагічны інстытут на вячэрняе аддзяленне, бо разумела, які мне трэба памочнік – філолаг! Маючы грудное дзіця, Маша пачала рыхтавацца ў інстытут. Выдатна вытрымала ўступныя экзамены і стала студэнткай педінстытута. На заняткі хадзіла, як на свята, хоць нямала і прапускала – хварэлі дзеці. Маша хутка асвоіла пішучую машынку, друкаваць ёй даводзілася шмат. Акрамя раманаў, аповесцяў, у тыя гады я выдаваў шмат публіцыстыкі.

У бальніцах яна наведвала ўсіх, хто быў блізкі да нашай сям’і. Дзяцей Маша песціла, больш, чым трэба, ні ў чым не адмаўляла ім.

Нельга не адзначыць яшчэ адной яе істотнай рысы: яе прастаты, дэмакратычнасці, для яе ўсе людзі былі роўныя – ці міністр, ці просты рабочы. Яна жыла ў пісьменніцкім асяроддзі, яе там паважалі, любілі, але ў яе нямала было блізкіх работніц, сялянак, з якімі яна шчыра сябравала”.

 

“27 мая 1998 года памерла Марыя Філатаўна”, – адзначыў Міхась Мушынскі ў “Летапісе жыцця і творчасці І. Шамякіна”.

На памінальным абедзе ў дзень пахавання Марыі Філатаўны Іван Пятровіч сказаў, што Марыя была “бясцэннай і незамянімай памочніцай” у яго пісьменніцкай працы, яна перадрукавала ” не адзін дзясятак тысяч старонак рукапісаў” і прачытала тысячы старонак карэктур.

Падрыхтавала Э. Дзвінская.

На здымках: Іван Шамякін з сям’ёй, фота з архіва пісьменніка.

Facebook Twitter Google+ VKontakte WhatsApp Telegram
Папулярнае на сайце
З калядамі!
Культура

З калядамі!

7 студзеня 2019, 10:0618
Бабёр ўсё жыццё захоўвае вернасць сваёй бабрысе. Але не ў Паўночнай Амерыцы
Навука

Бабёр ўсё жыццё захоўвае вернасць сваёй бабрысе. Але не ў Паўночнай Амерыцы

7 верасня 2020, 12:1317
Дваццаць цытатаў Быкава, якія не прагучаць на цырымоніі закрыцьця Эўрапейскіх гульняў
Грамадства

Дваццаць цытатаў Быкава, якія не прагучаць на цырымоніі закрыцьця Эўрапейскіх гульняў

25 чэрвеня 2019, 12:3916
Свята Дня Незалежнасці
Грамадства

Свята Дня Незалежнасці

18 жніўня 2019, 21:5216
Далучайцеся да нас