«Аржавень кідае выклік Шрэку». Беларускіх нячысьцікаў вяртаюць беларусам

4 снежня 2018, 16:25 Выданні, Грамадства, Культура 31

«Беларусы ў паўсядзённай гаворцы часта ўжываюць імёны мітычных пэрсанажаў, але не разумеюць гэтага», — так лічаць рупліўцы беларускай даўніны, якія ўзяліся вярнуць зь нябыту герояў беларускага фальклёру. І хочуць на гэтым зарабіць.

Група маладых людзей аб’яднаналася ў праекце «LIPA. СLUB». Днямі ў Магілёўскім краязнаўчым музэі яны адкрылі выставу пра герояў беларускай міталёгіі. У экспазыцыі больш за дзясятак вобразаў нячысьцікаў, таямнічых апекуноў дому, маёмасьці ды дабрабыту, а таксама выявы пэрсанажаў.

Жэўжык зь Зюзем — лідэры гіт-параду беларускай міталёгіі

«На сёньня апісана 500 пэрсанажаў беларускага мітычнага сьвету, але ён застаецца для большасьці беларусаў невядомым», — кажа адзін з удзельнікаў праекту Павал Арлоў.

«Мы ўздымаем артэфакты беларускай культуры, фальклёру, якія застаюцца незапатрабаванымі. Імкнёмся папулярызаваць той элемэнт культуры, якім мы, беларусы, адрозьніваемся ад іншых народаў», — кажа ён.

Паводле Паўла, беларусы ў сваёй гаворцы часта ўжываюць імёны постацяў зь беларускай міталёгіі, але не надаюць гэтаму вялікага значэньня.

«Калі мы займаліся гэтай справай, высьветлілася, што, напрыклад, мала хто ведае, хто такі Жэўжык. Між тым гэтае слова часта ўжываецца, калі гаворка ідзе пра малых дзяцей, — тлумачыць Павал. — І беларусы шмат чаго такога выкарыстоўваюць у паўсядзённай гаворцы, але ня ведаюць, што гэтыя словы азначаюць. У пэрсанажаў беларускай міталёгіі закладзены даволі лёгкі для ўспрыняцьця сэнс, і мы хочам сваімі выставамі яго раскрыць беларусам».

Жэўжык — вадзяны бажок, апякун рэк. Ніхто яго ня можа бачыць, бо плавае ён у нябачным чоўне і да таго ж затуляецца ад людзкіх вачэй. Жэўжыкам называюць маленькіх людзей, ці проста хлапчукоў.

«Першапачаткова мы імкнуліся нарабіць скульптур і засяліць імі сядзібу старажытнага роду Абуховічаў у Вялікай Ліпе, што пад Нясьвіжам», — працягвае ён. — Нарабілі іх нямала, нават не было куды складаваць, таму і вырашылі: нам патрэбныя выставы. Патроху нашы вырабы «разьехаліся». Вызвалілася прастора, і мы працуем далей«.

Зюзя — бог зімы і холаду. Ходзіць у белай цёплай вопратцы, але босы, у руцэ трымае жалезную булаву

У бліжэйшых плянах рупліўцаў вяртаньня зь нябыту фальклёрных пэрсанажаў — аднавіць вобраз беларускага бога зімы і холаду Зюзі. «Мы жартуем, што праз колькі часу пад ялінкамі беларусы будуць ставіць Зюзю. Гэты пэрсанаж беларусам свой», — кажа Павал Арлоў.

Шэсьць відаў русалак і Аржавень — змагар за здаровы лад жыцьця

Пад сотню пэрсанажаў зь беларускай міталёгіі, легендаў ды казак намаляваў для кнігі «Чароўны сьвет» графік Валеры Славук. Гэтую кнігу некалькі разоў перавыдавалі, але яна ўсё адно застаецца рарытэтам. Натрапіць на яе ў кнігарні — цуд.

Графічныя вобразы герояў міталёгіі, створаныя Валерыем Славуком, дапамагаюць ягоным маладым калегам рабіць скульптуры і ажыўляць іх у мультымэдыйных стужках. Сам Валеры Пятровіч ня ўдзельнічае ў праекце, але свае працы для яго перадаў моладзі.

Аржавень — мітычная істота, жыве ў багністых мясьцінах, пакрытых іржою. Аржавень — змагар за здаровы лад жыцьця. Ягонай здабычай можа стаць чалавек, які, падпіўшы, заблукаў у глушы.

«Працуючы над фальклёрнымі пэрсанажамі, я ўлічваў і тое, якімі іх мог бы бачыць народ. Зразумела, уласнае бачаньне таксама ў працы знайшло адбітак», — згадвае, як маляваліся героі беларускай міталёгіі, Валеры Славук.

Фантазіі беларусаў пра свой мітычны сьвет, пагадзіўся суразмоўца, не бяднейшыя, чым у іншых народаў.

Глядзі больш