Случчане наведалі музей Кузьмы Чорнага ў Цімкавічах, усклалі кветкі ля помніка расстраляным сялянам.
Сябры Слуцкага ТБМ прадоўжылі ў лістападзе знаёмства з жыццём і творчасцю расстраля-ных і рэпрэсаваных літаратараў. 20 лістапада 2019 года яны наведалі дзяржаўны музей беларускага пісьменніка Кузьмы Чорнага, які некаторы час таксама меў статус “ворага народа”, сядзеў у турме і перанёс допыты і здзекі катаў з НКУС. Дырэктар установы Людміла Ніжэвіч распавяла, што шлях школьнага музея, які ўзнік у 1962 годзе, да дзяржаўнага быў нялёгкім. Чыноўнікі на розных узроўнях не спяшаліся спрыяць увекавечванню памяці слыннага пісьменніка на дзяржаўным узроўні. Гэта стала магчымым толькі ў пачатку 90-х гадоў, што, дарэчы, здзівіла наведвальнікаў музея, паколькі ўжо ў 50-я гады мінулага стагоддзя мноства рэпрэсаваных грамадзянаў было рэабілітавана. Застаецца толькі гадаць, чым так насаліў былы кіраўнік літаратурнага аб’яднання “Узвышша” партыйнай наменклатуры. Тым, што пісаў пра сялян і не гэтак адназначна славіў калгасны лад, як хацелася б апалагетам прынцыпу сацыялістычнага рэалізму?
Зараз музейная экспазіцыя размешчана ў пяці залах, якія прадвызначаны ўсебакова раскрыць жыццё і творчасць знакамітага пісьменніка. А яго творчасць сапраўды была рознабаковай: проза, публіцыстыка, драматургія.
Каб паказаць, адкуль у пісьменніка Мікалая Раманоўскага любоў да прыроды, сцены музея аздоблены цудоўнымі фотаздымкамі цімкавіцкіх лясоў, лугоў, рэчкі Мажа.
– Кузьма Чорны рос, гадаваўся сярод простых людзей фізічнай працы, для якіх кавалак хлеба і палатняная кашуля адна ў год лічыліся вялікім шчасцем. З гэтымі людзьмі ён быў звязаны ўсім сваім жыццём і творчасцю, – канстатуе Людміла Іосіфаўна. – У Цімкавічы сям’я пераехала, калі хлопчыку ужо было 8 гадоў, тут ён вучыўся ў двухкласным вучылішчы і правёў дзяцінства. Дзе б ён не быў, душой цягнуўся да краявідаў гэтай вёскі.
У музеі ёсць асабістыя рэчы Кузьмы Чорнага, фотаздымкі сяброў-літаратараў, здымкі з сямейнага альбома. Можна пачытаць дзённік пісьменніка і праслухаць яго палымяны выступ па радыё ў гады вайны.
Каб яшчэ больш зацікавіць чытачоў літаратурнай спадчынай і постаццю самога пісьменніка, пры музеі існуе тэатральная студыя. Удзельнікі гэтай студыі пад кіраўніцтвам дырэктаркі музея прадставілі случакам тэатралізаваную версію аўтабіяграфічнага апавядання “Родныя мясціны”.
Парадавала случчан і тое, што дырэктар музея правяла экскурсію на выдатнай беларускай мове.
– У музеі Кузьмы Чорнага павінны пабываць усе беларусы, – гаворыць жыхар Слуцка Анатоль Болазь. – Тут на кожным кроку адчуваецца любоў і павага да пісьменніка, да роднага беларускага краю, адлюстравана супярэчнасць эпохі.
Мужчыну ўразіў малюнак гаротнай беларускай долі, якую пісьменнік паказаў у выглядзе спустошанага высахшага дрэва.
– У тыя часы пісьменніку можна было б загінуць нават з-за такога малюнка няшчаснай Беларусі, – гаворыць Анатоль. – З аднаго боку вось такі сімвал Беларусі, а другога боку – подпіс пад хвалебным пісьмом Сталіну і патрабаванне жорстка расправіцца з ворагамі сацыялізму. Можна толькі ўявіць сабе, колькі каштавала пісьменніку знішчэнне сваёй душы ва ўмовах таго тэрарыстычнага антыбеларускага і антычалавечага рэжыму.
У гэты ж дзень сябры ТБМ усклалі кветкі каля помніка расстраляным і замучаным сялянам у суседняй вёсцы Чарнагубава. Ужо позна вечарам схілілі галовы падчас хвіліны маўчання каля крыжа ў гонар Грозаўскага палка ў аграгарадку Грозаў. Грозаўскі полк, які ўдзельнічаў у Слуцкім збройным чыне, паклаў свае жыцці ў лістападзе-снежні 1920 года ў змаганні супраць той навалы, якая пасля загубіла жыхароў Чарнагубава, скараціла жыццё і творчасць Кузьмы Чорнага. Дарэчы, баі з Чырвонай арміяй паўстанцы вялі ў 1920-м годзе таксама непадалёку ад вёсак Чарнагубава і Цімкавіч.
Зінаіда Цімошык.
