“Выдатны мастак – гэта вялікі
і дзіўна прыгожы свет”,-
В. Карамазаў.
9 кастрычніка на сядзібе ТБМ адбылася сустрэча з адным з лепшых беларускіх празаікаў – Віктарам Філімонавічам Карамазавым. Летам творца адзначыў 85-гадовы юбілей, а зараз змог падзяліцца сваімі апошнімі здабыткамі і думкамі.
Чытачы прыйшлі на сустрэчу з масцітым літаратарам з яго выданнямі 80 -90- тых гадоў, з чырвоным кнігазбораўскім томам сучаснага класіка. Усе былі ўражаны, убачыўшы бадзёрага духам і душэўна багатага творцу, які крануў сваім цёплым позіркам і мудрымі развагамі. Прагучалі ўрыўкі з кніг: “Краса і воля”, “З вясной у адным вагоне”, “Антон”.
Больш за дзве гадзіны працягвалася сустрэча на сядзібе ТБМ з Віктарам Карамазавым і ад кожнай новай жыццёвай гісторыі ў слухачоў захоплівала дух.
Тэбээмаўцы даведаліся, як беспрытульны хлопец ездзіў на даху цягніка і ратаваўся ад голаду ў ваенны час, калі дзеці хавалі дзяцей, стаялі гарой адзін за аднаго. Бацька знайшоў яго ў прытулку на ваенным заводзе пад Ульянаўскам. Філімон Карамазаў быў настаўнікам, выкладаў беларускую мову і літаратуру, у 30-тыя гады ён вучыўся ў аспірантуры ў Менску, але вучобу вымушаны быў кінуць. У 1937 годзе ён выехаў у Крычаў, і бацькі выкладалі ў Крычаўскай школе.
Дух падарожжаў, абуджаны ў маленстве, вадзіў яго па лясах Магілёўшчыны, дзе замацавалася яго сяброўства з леснікамі і вяліся назіранні за прыродай. Будучы пісьменнік з плытагонамі плаваў па Сожы, у ранніх апавяданнях апісваў сваё захапленне прыродай і гісторыю кахання на плытах. Душа вандроўніка прыкіпела да вёскі Лімень, да роднага лесу, рыб і звяроў, канторы з леснікамі, вальера з аленямі.
– Усе героі аповесцяў і раманаў – леснікі, паляўнічыя і плытагоны – былі маімі жывымі сябрамі. Я ішоў да іх з любоўю, -засведчыў аўтар.
А потым сцяжынка вывела пісьменніка на мастакоў-пейзажыстаў. Яму давялося падарожнічаць па мясцінах Вітольда Бялыніцкага-Бірулі і іншых жывапісцаў. Захапленне жывапісам жыло ў яго душы з маленства, заўсёды з сабой быў нататнічак з алоўкам.
Замежныя камандыроўкі, паездкі ў Парыж, на Сейшэльскія астравы, Мальдзівы і на Маўрыкій прынеслі новыя ўражанні і былі плённымі.
У сваіх раманах пісьменнік шукаў адказы на глыбокія пытанні. Яго цікавіў духоўны стрыжань мастака, пошукі праўды ў мастацтве. Даследчыка хвалявалі няпростыя пытанні:
Як адважыўся хворы, часткова паралізаваны Бялыніцкі – Біруля паехаць у лес, на лецішча “Чайка”, каб там працаваць? Як знайшоў Гаўрыіл Вашчанка правобраз для напісання партрэта Кірылы Тураўскага, калі выконваў ілюстрацыі для кніг? Чаму выдатны рускі жывапісец Мікалай Неўраў, які пасяліўся ў беларускай вёсцы Лыскаўшычыне, каб шукаць фактуру для партрэтаў герояў, не змог знайсці сапраўдных прататыпаў у асяродзі парабкаў, не вытрымаў халопскага духу і застрэліўся? Чаму Фердынанд Рушчыц пасля пераезду ў Варшаву, згубіўшы нацыянальнае асяродзе, якое сілкавала яго творчасць, адчуў дэпрэсію і закінуў на некаторы час пэндзлі?
На жаль, ужо даўно дзяржаўнае выдавецтва “Мастацкая літаратура” не друкуе прозу аднаго з найлепшых прадстаўнікоў філалагічнага пакалення.У апошнія гады кнігі даводзілася выдаваць за свае грошы, за сродкі саміх мастакоў і пры падтрымцы СБП.
На сустрэчы прысутнічала дачка пісьменніка Людміла Віктараўна, якая выкладае беларускую мову і літаратуру ў школе ў Менску і заахвочвае сваіх вучняў да чытання глыбокіх мастацкіх твораў.
Пажаданні здароўя і даўгалецця выказаў свайму сябру мастак Віктар Кірылавіч Барабанцаў. Ад імя сяброў ТБМ шаноўнаму госцю падзякаваў старшыня Менскай гарадской арганізацыі Аляксандр Давідовіч.
Э. Дзвінская,
фота аўтара.
