Лідскі літаратурны часопіс
“Лірнік вясковы”
(Працяг. Пачатак у папярэднім нумары.)
Паэзія ў 1-м нумары прадстаўлена:
“Сялянкай” Уладзіслава Сыракомлі;
вершамі Фларыяна Амброса, Ул. Піваварчыка, J. Сегеня, М. Мікуць (Мікуцёўны), В. Трумпакай, Станіслава Волчака.
Проза ў асноўным належыць пяру Ф. Амброса.
Шмат матэрыялаў без аўтарства, гэта зачыць – рэдакцыйных, і гэта значыць – ізноў рыхтаваў іх Ф. Амброс.
Сярод навін знайходзім інфармацыю пра адкрыццё мемарыяльнай дошкі Людвіку Нарбуту на франтоне касцёла аа. піяраў.
Сярод прозы заўважным з’яўляецца аповесць Фларыяна Амброса “Двайнік”. У першым і другім выданні апублікавана частка аповесці такога, можна сказаць, мілосна-дэтэктыўнага жанру. І яшчэ можна сказаць, што напісана аповесць вельмі няблага, шкада толькі, што мы сёння можам апублікаваць толькі частку, бо наступныя нумары “Вясковага лірніка” не выйшлі, дзе можа быць рукапіс – таксама не вядома. Магчыма, што ўжо недзе згінуў, але ж рукапісы не гараць, то, можа дзе і знойдзецца.
ФЛАРЫЯН Н. АМБРОС
ДВАЙНІК
СЕНСАЦЫЙНАЯ АПОВЕСЦЬ
Раздзел І.
Двор у Навінках.
Двор у Навінках быў стары і прасторны.
Аднапавярховы палац, які памятаў старыя часы, настолькі пасябраваў з дзікім вінаградам і гліцыніяй, што зеляніна пакрывала ўсе сцены, акрамя вокнаў, праз якія сонечнае святло пранікала ў апусцелыя пакоі.
На тэрасе былі клумбы з разнастайнымі кветкамі, якія ўзмацнялі прыгажосць гэтага ціхага месца і выяўлялі прысутнасць чалавека, а дакладней, апекуна кветак.
Вакол палаца быў разлеглы парк з алеяй пасярэ-дзіне, абсаджанай італьянскімі таполямі, а ў яе канцы стаяў уласна двор, які складаўся з гумнаў, стайняў і іншых дваровых будынкаў.
Навінкі акружалі дваццаць валок ворнай зямлі, і, дзякуючы працы сумленнага кіраўніка, яны выратавалі маёнтак пана Слівіцкага ад эканамічнай катастрофы падчас цяжкага эканамічнага крызісу. Акрамя таго, лясы маёнтка забяспечвалі ўладальніку стабільны прыбытак.
Сам уладальнік маёнтка адсутнічаў ужо некалькі гадоў. Ніхто не ведаў, дзе ён. Толькі кожны год кіраўнік Навінкаў, пан Юрскі, дасылаў пэўную суму грошай на адрас, указаны Слівіцкім. Адрас мяняўся штогод, што сведчыла аб тым, што пан дзедзіч падарожнічаў.
Працавіты і сумленны стары Юрскі зусім не лічыў гэта марнаваннем грошай. Ён ведаў, што толькі падарожжа далёка ад дома можа сцерці ўспаміны пра яго сумнае мінулае. Зрэшты, яго абавязкам было выконваць загады хлебадаўцы. А тое, што ён шмат працаваў, каб павялічыць даход, было яго асабістай амбіцыяй. Стары Юрскі ўсклаў усе свае надзеі на дзедзічку Навінкаў, прыгожую і чароўную Аліну Слівіцкую, якую ён называў паненкай і любіў, як родную дачку, бо ў яго не было ўласных дзяцей.
Лепшага кіраўніка свайго маёнтка пан Слівіцкі не знайшоў бы нідзе.
Панна Аліна Слівіцкая ў той час жыла ў пансіёне і прыязджала ў Навінкі толькі на лета. Таму кожны год на пачатку чэрвеня Навінкі раптам ажывалі. Па ўсім палацы чуліся галасы Юрскага і пажылой, вечна сварлівай пані Юзэфавай, якая была ахмістрыняй палаца. Пакоі Аліны ачышчалі ад гадавога пылу і парадкавалі клумбы на тэрасе. У парку былі правераны ўсе лаўкі. У сажалку прывезлі лодку, і Войтак, стайнік, старанна даглядаў яе любімага каня.
Сёлета, хоць і пачалася своечасова, падрыхтоўка была небывала паспешлівай. Прычыну ведаў толькі сам Юрскі. Толькі што пан Ян атрымаў ліст ад дзедзіча, у якім пан Слівіцкі паведамляў яму пра сваё вяртанне з-за мяжы і даручаў грунтоўна адрамантаваць увесь палац. Дата вяртання дзедзіча, мабыць, была вельмі блізкая, бо ў той жа дзень Юрскі паехаў у суседняе мястэчка, каб наняць маляроў, муляроў і сталяра. Да вечара сталяр і муляры ўжо былі ў двары, але маляр адсутнічаў, заняты працай, якую не мог спыніць. Тады пан Юрскі рызыкнуў на апошні крок. Ён звярнуўся да сапраўднага мастака, пана Паромскага, які прыехаў на лета да бацькоў.
Гэтая рызыкоўная справа ўдалася дзякуючы таму, што бацька мастака быў сябрам Юрскага і пераканаў сына паслухацца яго ў гэтай тэрміновай просьбе аб дапамозе.
Раздзел II.
Паненка.
Задыхаючыся і пыхкаючы віленскі цягнік спыніўся на станцыі. Кандуктар спачатку адчыніў дзверы ў сваё купэ і назваў станцыю, пазначыўшы хвіліны стаяння цягніка.
З купэ другога класа выйшла маладая дзяўчына, стройная, зграбная і незвычайна прыгожая. Яе сустрэў пухленькі, стары, але энергічны пан Юрскі, кіраўнік Навінак. Ён пацалаваў дзяўчыне руку і ўзяў яе плашч і чамадан.
– Дык што, мая тэлеграма прыйшла своечасова? – былі першыя словы дзяўчыны.
– Так, паненка, – адказаў Юрскі, пагладжваючы свае густыя сівыя вусы. – Мы ледзьве паспелі на станцыю.
– А я думала, што мне давядзецца чакаць, і звыш таго хвалявацца, за некалькі дзясяткі хвілін, якія аддзяляюць мяне ад дому. Што там у Навінках? – спытала яна.
Юрскі не адказаў. Ён чуў пытанне, але якраз адчы-няў дзверы ў пачакальню. Толькі, калі яны дайшлі да пачакальні цягнікоў, ён адказаў.
– Усё добра, але паненку чакае шмат неспадзяванак, бо мы рамантуем палац.
У гэты момант падышоў фурман і, прывітаўшы дзяўчыну, паказаў на чакаўшую яе брычку.
Неўзабаве ўсе селі, і фурман пагнаў коней. У гэты момант пачуўся голас дзяўчыны.
– Пачакай, Марцін. Мой багаж! Я ледзь не забылася. – Потым яна перадала квітанцыю Юрскаму. – Няхай пан Юрскі і Марцін сходзяць на вакзал, а я сама патрымаю коней.
Праз некалькі хвілін элегантная брычка кацілася па дарозе, і грацыёзныя сіўкі жвава фыркалі, трусячы рыссю.
– Што ў вас новага? Як гаспадарка? – спытала Аліна, жадаючы пачаць размову.
– А, усё добра, паненка, – адказаў пан Ян. – Надвор’е цудоўнае, і ўраджай абяцаецца добры. Працы ў палацы будуць скончаны праз тыдзень, калі маляр паспее, бо гэта…
Аліна здзіўлена паглядзела на яго.
– Пра якую працу і мастака ты кажаш? – спытала яна.
– Мы праводзім грунтоўны рамонт палаца.
– Чаму? Хто гэта загадаў?
– Сам пан дзедзіч. Хіба паненка не ведае, што пан дзедзіч прыедзе дадому?
Цяпер спадар Юрскі здзівіўся.
– Што, тата прыязджае? Дзіўна, бо я нічога пра гэта не ведаю. А можа, тата хоча зрабіць мне неспадзяванку сваім прыездам?
– Вельмі магчыма, – пацвердзіў Юрскі. – Акрамя таго, пан дзедзіч, напэўна, не ведае, што паненка сёлета вернецца з горада раней.
– Гэта таксама праўда. Але ў любым выпадку, я нядаўна атрымала ліст ад бацькі.
Потым яна змоўкла, пагрузіўшыся ў свае думкі.
Тым часам дарога пралягала праз палі, засеяныя жытам. Від захапляў дух. Збожжа было яшчэ зялёнае, толькі самі каласы трохі пашарэлі, бо нівы пачыналі красаваць. Лёгкі вецер нёс пыльцу і, згінаючы каласы, прымушаў іх рухацца хвалямі, быццам па моры, бо палі былі неабсяжныя. З аднаго боку палёў быў сасновы лес, а з другога – вёскі, акружаныя зялёнымі садамі. Тым часам сонца, падняўшыся да паловы неба, кідала снапы залатых прамянёў, якія, разбіваючыся аб хвалі збожжа, пераліваліся вясёлкамі залаціста-смарагдавых адценняў. У бясхмарных зефірах спявалі жаўрукі. Лёгкі ветрык астуджваў сонечныя прамяні, і не было горача.
Аліна, лашчачы блакіт сваіх вачэй чароўнай пана-рамай палёў, адначасова пагрузілася ў роздум. У яе сэрцы быў смутак.
Яна была адна ў свеце – ёй не было з кім падзяліцца кожнай думкай і кожным жаданнем. Яна не ведала маці, а бацька быў ёй чужы. Праўда, у яе было некалькі сяб-ровак, але ці маглі яны замяніць сям’ю? Аднак Аліна ўмела трымаць свой смутак у сабе, і людзі заўсёды бачылі яе вясёлай.
У гэты момант яна глядзела на хлебныя палі і цешыла свае вочы тысячай колераў. Духмяны водар палёў ап’яняў яе, як наркотык.
Тым часам дарога ўвайшла ў лес. Хлебныя палі рэзка абрываліся, як малюнак на кінастужцы, і прахалода, якая ішла з ценю дрэў, з водарам моху і лясной зеляніны, цвярозіла яе пачырванелы твар, як душ халоднай вады.
Але гэта працягвалася нядоўга – коні бадзёра і весела рыссю ішлі так, што неўзабаве яны зноў апынуліся ў полі. Потым адна за адной ішлі вёскі, акружаныя вянком садоў і духмяных лугоў.
Аліна з захапленнем глядзела на ўсё, не ў стане задаволіць свае згаладалыя ад сонца зялёныя вочы. Пан Ян не пачынаў размову, каб не перапыніць хвалявання паненкі.
Нарэшце, удалечыні паказаліся таполі Навінак, а над імі ўзвышалася стогадовая ліпа. Яны пад’язджалі да двара.
Раздзел ІІІ.
Двайнік.
Парыжска-берлінскі экспрэс меў адправіцца праз хвіліну.
Знерваваны добра пажылы пан, апрануты ў шэры плашч і белы капялюш з шырокімі палямі, якія зацянялі яго твар, паспешліва прадзіраўся па перапоўненай платформе ў бок чакаўшага цягніка. Нарэшце ён дабраўся да яго і, сунуўшы сярэбраную манету ў руку задыханаму насільшчыку, схапіў чамадан і ўскочыў у вагон. У гэты самы момант цягнік рушыў з месца.
– Уф! – прастагнаў стары пан, уваходзячы ў купэ. – Яшчэ б хвілінка і спазніўся б, ну іх, гэтыя парыжскія гадзіннікі… – Выціраючы спатнелы лоб хустачкай, ён азірнуўся па купэ.
– Пардон! – сказаў ён, глыбока збянтэжаны, заўважыўшы свайго спадарожніка, які сядзеў насупраць. Уважліва зірнуўшы на яго, ён быў абсалютна здзіўлены. Такое ж здзіўленне адбілася і на твары незнаёмца. Хвіліну яны абодва моўчкі глядзелі адзін на аднаго. Кожны не мог паверыць сваім вачам і быў упэўнены, што памыляецца. Яны былі надзвычай падобныя.
– Двайнік! – прамармытаў мужчына, які стаяў.
– Двайнік! – адгукнуўся мужчына, які сядзеў.
Абодва пырскнулі смехам.
– Арыгінальная сустрэча!
– Якое ўражлівае падабенства.
– Мы падобныя на блізнят…
– Дзіўны выбрык прыроды…
– Казачны жарт.
І яны зноў гучна засмяяліся.
– Дазвольце прадставіцца, – сказаў мужчына, які сядзеў у купэ. – Мяне завуць Ежы Рыльскі.
– Я вельмі рады пазнаёміцца з такім арыгінальным суайчыннікам. Я – Слівіцкі.
Яны паціснулі адзін аднаму рукі.
– Я вяртаюся ў край, – пачаў Слівіцкі, зручна ўладкоўваючыся і закурываючы папяросу. – Я аб’ездзіў усю Італію. Апошнім часам мне так надакучыў Парыж, што я прагну адпачыць на ўлонні айчыны.
– Я вяртаюся з Лондана.
– Я быў там год таму. Сумны горад, як магіла.
Рыльскі ўсміхнуўся.
– Не магу сказаць, што мне падабаецца вашае параўнанне, але ў пэўнай ступені вы маеце рацыю.
– Адкуль вы? – спытаў Слівіцкі, бачачы, што размова нарэшце пачалася.
– З Падолля. Я, дарэчы, адтуль родам. – Нядаўна я працаваў у дыпламатыі. Быў сакратаром у нашым пасольстве ў Лондане. А вы, калі можна спытаць?
– У мяне ёсць фальварак на Віленшчыне.
– Віленшчына. У мяне там сваякі.
– У якой мясцовасці?
– У Ашмянскім павеце.
– На жаль, я не ведаю тых мясцін, – адказаў Слівіцкі. Мае Навінкі знаходзяцца ў Наваградскім ваяводстве.
Размова кіпела. Праз гадзіну яны вычарпалі ўсе тэмы. Дзякуючы іх дзіўнаму падабенству, аказалася, што яны абодва падобныя і па характары. У іх быў аднолькавы погляд на жыццё і аднолькавая схільнасць да размоў.
– Ведаеце што, – сказаў у нейкі момант Рыльскі. – Я мог бы прысягнуць, што ведаю вас некалькі гадоў. Якая сустрэча?
– Сапраўды. Натура часам ведае, як пажартаваць сур’ёзна, – адказаў Слівіцкі.
– Варта ўсё гэта абмыць, – прапанаваў Рыльскі, якога да кілішка цягнула не менш, чым да размовы. У мяне ў чамадане ёсць выдатны французскі каньяк. Бачыце, такая нагода і французскі каньяк. Усё такое памятнае і арыгінальнае.
– Гм, не ведаю? Нядрэнная ідэя, – дадаў пан Стэфан. – У мяне таксама знойдзецца бутэлечка. Ён між волі зірнуў на чамадан. – Вось чалавек, часам таго, гм, адзін…
Яны засмяяліся, разумеючы адзін аднаго без слоў.
За келіхам усё пайшло значна больш ажыўлена і весялей. Праз гадзіну яны былі прыяцелямі, а праз дзве выпілі “брудэршафт” і пасябравалі, давяраючы адзін аднаму ўсе свае сакрэты, упадабанні і густы.
На самай справе, пан Стэфан быў трохі здзіўлены, чаму Рыльскі так шмат распытваў яго пра сям’ю і фінансавае становішча. Але ён не надаў гэтаму асаблівай увагі, прыпісваючы гэта зароджанаму сяброўству.
Кантралёр, увайшоўшы ў купэ, каб агледзець білеты, адкрыў рот ад здзіўлення і ледзь стрымаў сябе, наколькі таго патрабавала годнасць яго становішча ў такі момант.
– Б’юся аб заклад, што яны браты, – прамармытаў ён, выходзячы з купэ. Але чаму ў іх розныя імёны, я не разумею.
Кароткія фармальнасці памежнай праверкі ненадоўга перапынілі іх гарманічны настрой. Прынамсі, яны крыху супакоіліся і перапынілі ўзаемны абмен напоямі, якіх у іх, здавалася б, сціплых чамаданах было больш, чым магло падацца. Аднак, калі яны вярнуліся ў купэ цягніка, то зноў аднавілі перапыненую гулянку.
Раздзел IV.
Забойцы.
Калі б хто-небудзь спытаў у Слівіцкага, чаму ён вяртаецца ў край, ён бы не змог адказаць.
Пасля доўгага падарожжа за мяжу ён раптам, па нейкай невядомай прычыне, засумаваў па родным доме і радзіме. Яму абрыдзелі чужое атачэнне, мова і звычаі. Тое, што калісьці надзвычай прыцягвала яго, што захапляла, раптам стала чужым, незразумелым і амаль агід-ным. Рым, Мілан, Монтэ-Карла, Каны, Парыж, Ніца, нават Туніс і Егіпет цяпер здаваліся нецікавымі, і ён смешна задаваўся пытаннем, які сэнс іх наведваць.
Часам, аднак, ён успамінаў прычыны сваіх падарожжаў і на імгненне мяняў сваё меркаванне. Бо наведванне гэтых гарадоў было выдатным лекам для яго душы, знясіленай болем. Але паколькі час вылечыў гэтую хваробу, ён адчуваў сябе нібы нарадзіўшыся нанова. Адначасова нейкае велізарнае жаданне і бязмежная туга напаўнялі яго сэрца старым шармам міру і спакою. Ён адразу ж сабраўся дадому, баючыся, што настрой можа зведаць нейкую непрадбачаную змену. Пакуль што ён жыў успамінамі пра мінулае, і гэтыя ўспаміны гналі яго дадому.
Ён застаўся ў Берліне на два дні. У яго не было на гэта асаблівых важкіх прычын, але Рыльскі ўгаварыў яго: у яго былі вельмі важныя і тэрміновыя справы. За гэты час ён мог успомніць горад, які бачыў даўно. Пазней ён шчыра пашкадаваў, што паддаўся ўгаворам, бо гэтыя два дні здаліся яму цэлым годам.
У прызначаны дзень ён сустрэў Рыльскага на вакзале ў кампаніі маладога чалавека. Рыльскі прадставіў яго як Генрыка Браўна, сына прамыслоўца з Познані. Той іх ніяк не бянтэжыў, бо быў гаваркім і вясёлым маладым чалавекам, што хутка прыцягнула ўвагу Слівіцкага.
У Збоншыне, пасля апошніх памежных фармаль-насцей і працяглага п’янства ў вагоне-рэстаране, усе трое адчувалі стомленасць. Рыльскі прапанаваў адпачыць.
– Нам трэба паспаць, – сказаў ён, утульна ўладкоўваючыся на канапе, – і такім чынам, панове, мы пры-едзем у Познань адпачыўшымі і цвярозымі.
– Добрая думка, – сказаў Браўн. – Я таксама вельмі стаміўся, але ўсяроўна закуру яшчэ папяросу.
З гэтымі словамі ён перадаў партсігар і прапанаваў па адной абодвум сваім спадарожнікам. На хвіліну ў купэ запанавала цішыня. Кожны выкурыў па папяросе, заплюшчыў вочы і паспрабаваў заснуць. Слівіцкі заснуў першым. Папяроса моцна на яго паўплывала. Неўзабаве ўстойлівы храп спячага разбудзіў абодвух спадарожнікаў. Ён разбудзіў іх, бо яны толькі прыкідваліся, што спяць. Яны абмяняліся зразумелымі позіркамі і ўсталі на ногі.
– Ён спіць? – сказаў Рыльскі.
– Як забіты. Мая цыгарэта заўсёды працуе эфектыўна і надзейна, – адказаў Браўн.
– Ну, тады нам пара.
– О, так. – З гэтымі словамі Браўн шчыльна завесіў фіранку над дзвярыма купэ і выйшаў у калідор.
Потым Рыльскі падышоў да спячага Слівіцкага.
Хвіліну ён моўчкі глядзеў на яго з усмешкай на вуснах. Нарэшце ён ціха сказаў:
– Давай, стары! Мы абмяняемся ўсім. Але пры ўмове, што ты нічога пра гэта не будзеш ведаць. Акрамя таго, ты не будзеш трымаць на мяне крыўды, бо будучы табой я ніяк не зганблю твайго імені.
З гэтымі словамі ён нахіліўся над спячым чалавекам і апаражніў усе яго кішэні. Зрабіўшы гэта, ён паклаў кашалёк, гадзіннік, партсігар і насоўку ў кішэню Слівіцкага. Тым часам вярнуўся Браўн.
– Нікога няма, – сказаў ён, зачыняючы за сабой дзверы купэ. Увесь вагон спіць. Мы можам пачынаць.
Рыльскі моўчкі кіўнуў. Потым падышоў да акна і адчыніў яго. Халодная хваля паветра напоўніла ўсё купэ. На вуліцы была ноч. Праз хвіліну абодва падышлі да спячага. Яны нахіліліся над ім і ўзялі яго на рукі. Паднялі. Той не варушыўся. Ён спаў як мёртвы.
Яны падышлі да адчыненага акна.
Адно імгненне, потым другое… пакуль абмяклае цела спячага чалавека не абвалілася ўсёй сваёй вагой у чорную бездань ночы.
Цягнік імчаў далей.
Раздзел V.
Паромскі сустракае Аліну.
Ранак быў прыгожы і спакойны, таму паветра было напоўнена водарам кветак і палёў. Сонца, што ўжо амаль дасягнула неба, адкідвала залатыя водбліскі, якія сустракалі галоўкі кветак, што блішчэлі кроплямі ранішняй расы.
Паромскі ішоў па вясковай дарозе з апушчанай галавой, сумны і задуменны. Сёння ён не звяртаў увагі на прыгажосць прыроды, якая раскрывалася, і якой быў гарачым прыхільнікам. Яго паэтычная душа была занятая іншым вобразам. Бо чароўнае відзенне ў асобе маладой і прыгожай дзяўчыны ўварвалася ў яе, парушыўшы яе былы спакой і цішыню. Цяпер, ідучы дадому, ён уяўляў сабе ўчарашнюю сустрэчу з ёй, той, якая так яго захапіла. Ён усё выдатна памятаў.
Ён толькі што скончыў рэстаўраваць партрэт і выйшаў у сад, каб на хвілінку адпачыць, далей ад паху фарбы і духоты гасцёўні. Ён павярнуў на першую ж алею, якая трапілася яму на вочы, і раптам вымушаны быў спыніцца, аслеплены і цалкам здзіўлены. Тое, што ён убачыў перад сабой, зачаравала яго сваім раптоўным, казачным шармам, і ў той жа час голас у глыбіні душы загадаў яму спыніцца як укопанаму. Да яго ішла маладая, прыгожая дзяўчына. Стройная і грацыёзная ў белай сукенцы, яна была падобная на німфу. Шырокія палі белага капелюша адкідвалі цень на яе маленькі твар, апраўлены каскадам пышных залатых валасоў. Нябесна-блакітныя вочы ўзіраліся ў яго з-пад зацененых броваў. Гэтыя вочы затрымаліся на ім і на імгненне сустрэліся з яго позіркам. Тады яму здалося, што сонца раптам выбухнула мільёнамі сонцаў, якія запоўнілі ўсю прастору і апра-нулі ўвесь свет сваёй прысутнасцю. Ён літаральна страціў галаву і, гледзячы з непрыхаваным захапленнем на гэтую цудоўную з’яву, забыўся пра ўвесь свет.
І, мабыць, ён выглядаў забаўна ў гэтым захапленні забыцця, бо з’ява, гледзячы на яго, таксама спынілася і, расцяўшы свае маленькія чырвоныя вусны, гучна і шчыра засмяялася. Гэты смех цалкам заглушыў яго. Ён толькі ўспомніў, што ў апошнім намаганні асцярожнасці пакланіўся дзяўчыне і пайшоў у парк, баючыся азірнуцца.
– Я паводзіў сябе як апошні смаркач, – сказаў ён сам сабе праз гадзіну, калі даведаўся, што гэтая прыгожая панна была Аліна Слівіцкая.
Разважаючы пра гэта, Паромскі не заўважыў, як дарога ўвайшла ў цяністы лес, які злучаўся з паркам Наві-нак. Прахалода, якая ішла ад лесу, крыху асвяжыла яго. Ён ачысціў галаву ад усіх думак і адчуў, як вярнуўся звычайны спакой, а разам з ім і настрой, якому зайздросцілі яго калегі з Варшавы.
Менш, чым праз некалькі хвілін, ён быў у двары. Працуючы, ён забыўся пра ўсё дастаткова, каб мець магчымасць працаваць. Але гэта працягвалася нядоўга, бо хтосьці парушыў яго спакой.
У суседняй гасцёўні нехта іграў на піяніна. Нехта выклікаў песню, яркую і магутную па сваёй мелодыі, быццам вогненнае пачуццё.
Паромскі неўпрыкмет адкінуў пэндзаль і фарбы. Ён сеў у бліжэйшае крэсла і слухаў, баючыся прапусціць музыку, бо ведаў, што гэта грае Аліна. І зноў яна заняла яго думкі. Гэта працягвалася, пакуль музыка ў суседняй гасцёўні не сціхла.
– Чаму я думаю пра яе? – спытаў ён сябе ў адзін момант. – Наўрад ці мне варта было закахацца ў яе.
Яму здалося, што гэтая думка цалкам супакоіла яго. Ён усміхнуўся і закурыў папяросуу. Пах духмянага дыму забіў усе марныя думкі, якія турбавалі яго сэрца.
– Я зусім не павінен пра яе так думаць, – сказаў ён сабе.
І яму здавалася недарэчным, што ён мусіў пераконваць сябе.
– Такога са мной ніколі раней не здаралася, – падумаў ён, успомніўшы ўсіх дзяўчат і жанчын, якіх ведаў, і ніводная з якіх не рабіла на яго такога ўражання.
– Так, я не буду думаць пра яе, – ціха сказаў ён і закурыў яшчэ адну папяросу.
У той жа момант дзверы адчыніліся, і ў гасцёўню ўвайшла дзяўчына. Убачыўшы яе, Паморскі кінуў папяросу і ўстаў з крэсла. Ён пазнаў яе. Гэта была Аліна.
Раздзел VI.
У пастцы Амура.
Панна Аліна ўсміхнулася, бачачы збянтэжанасць хлопца пры яе прыходзе. Гэтая ўсмешка цалкам збян-тэжыла яго.
– Добрай раніцы, пану! – прывітала яна яго сваім звонкім і прыемным голасам. – Я вам перашкаджаю? – спытала яна, гледзячы яму ў вочы.
– Зусім не! – адказаў ён, стрымліваючы сваё першае ўражанне. – Я зараз не працую, бо слухаў вашу цудоўную ігру.
– О, маё брэньканне па клавішах вас турбавала. Мне вельмі шкада, я не ведала, што вы яго пачуеце.
– Але як вы можаце так называць прыгожую музыку…
– Вы перабольшваеце, пан. Але я радая, што вам падабаецца, бо я толькі пачынаю вучыцца. Але перш за ўсё я павінна папрасіць прабачэння за сваё ўварванне ў вашу студыю.
– Але, – перапыніў яе Паромскі. – Гэтае ўварванне, як вы кажаце, для мяне незвычайная нечаканасць. Бачыце, я забыўся пра свае абавязкі часовага гаспадара салона з-за гэтага ўражання і нават не прадставіўся. Шчыра прашу прабачэння, пані. Я – Паромскі. Калі ласка, прысядзьце.
Ён падвёў яе да бліжэйшага крэсла.
– Я чула пра вас ад пана Юрскага, – сказала яна, садаючы ў крэсла.
Паромскі ўспомніў учарашнюю сустрэчу. Ён міжволі пачырванеў і сказаў:
– Вы сустрэліся са мной учора ў алеі. Ці памятаеце?
– Так, памятаю, – адказала яна, усміхаючыся сваёй чароўнай усмешкай.
– Што вы тады пра мяне падумалі?
– Што вы былі вельмі здзіўлены.
– Не, вы памыляецеся, бо я быў аслеплены і зачараваны вашай прыгажосцю. Я проста прыняў вас за незямную з’яву, і таму не мог стрымаць свайго хвалявання.
Румянец заліў яе твар. Яна была такая прыгожая ў гэты момант, што Паромскі не мог адвесці ад яе сваіх зачараваных вачэй.
– О, вы перабольшваеце, – адказала яна.
– Ніколі. Я кажу, як мастак.
– Магчыма, вы памыліліся.
– Я не адмаўляю гэтага, але ваша прысутнасць у гэты момант пацвярджае маё меркаванне.
– О, вы ўпарты. Няўжо ўсе мастакі такія, як вы, што любяць спрачацца?
– Не! Я выключэнне.
– Чаму?
– Таму, што ніхто з іх не меў гонару размаўляць з вамі.
Аліна ўважліва паглядзела на яго. Ёй падабаўся гэты хлопец, такі шчыры і вясёлы. Яна таксама прызналася, што ён вельмі прыемны, магчыма, нават прыгожы. У яго былі такія прыгожыя шэрыя вочы і поўныя ружо-выя вусны.
Таму яна працягвала фліртаваць, а паколькі рабіла гэта ўпершыню ў жыцці, то “ўпарты маляр” меў перавагу над ёй, але ўсё гэта прыносіла ёй вялікае задавальненне.
Не ўсведамляючы недарэчнасці сваіх учынкаў, яна прабыла тут цэлую гадзіну. Зірнуўшы на гадзіннік, спахапілася.
– Я змарнавала гадзіну вашага часу, – сказала яна, устаючы з крэсла.
– Нічога, – адказаў ён, – мне гэта здалося адным чароўным момантам…
Пераклад Станіслава Судніка.
Гэтыя раздзелы былі апублікаваны ў першых двух выпусках часопіса. Пішам “выпускаў”, бо другі выпуск змяшчае ў сабе адразу два нумары: 2-гі і 3-ці, за ліпень і жнівень 1938 года. Відаць, што ў выдаўцоў адразу пасля выхаду першага нумара ўзніклі праблемы, якія – не вядома. Найбольш верагодна, што фінансавыя. Спадзя-ванні на імгненную папулярнасць і шырокі попыт не спраўдзіліся. Але выдаўцы яшчэ змагаліся. Скінулі цану за нумар з 40 грошаў да 25…
Станіслаў Суднік.
(Змест №№ 2-3 “Вясковага лірніка” будзе раз-гледжны ў наступным нумары газеты.)
