ТВОРЧЫ ВЕЧАР ПАЭТА, ПРАЗАІКА, ДРАМАТУРГА, ПЕРАКЛАДЧЫКА ГЛЕБА ГАНЧАРОВА

24 верасня 2025 года Пісьменніцкі клуб “Літаратурны экватар” правёў у Менску, у бібліятэцы № 1 імя Л.М. Талстога святочную імпрэзу, прысвечаную 60-годдзю даўняга сябра суполкі спадара Глеба Ганчарова.

Распачаў мерапрыемства кіраўнік “Літэкватара”, пісьменнік і журналіст Вячаслаў Корбут. Ён павіншаваў спадара Глеба з юбілеем, адзначыўшы важкасць ягонай творчай спадчыны, што ўвасоблена ў кнігах, якія юбіляр выдаў апошнім часам: “Дары вешчуноў” (вершы і паэмы) і “Казкі дзядзюхны Мянеска” (проза). Вячаслаў заўважыў цікавасць п’ес і казак, вершаў і паэм Глеба Ганчарова. Асаблівую старонку складаюць пераклады, якія гэты творца выконвае з асаблівым, толькі яму ўласцівым натхненнем. Таксама Вячаслаў адзначыў плённы ўклад Глеба ў творчую і грамадскую працу Пісьменніцкага клуба “Літаратурны экватар”, у якой ён прымае актыўны ўдзел. Гэта – выступы на творчых вечарынах, канцэртах, прэзентацыях. І заўсёды выхады на сцэну Глеба Ганчарова выклікаюць значную цікавасць, а яго асаблівае стаўленне да мастацкага слова надае такім сустрэчам непаўторны каларыт. Кіраўнік клуба пажадаў юбіляру моцнага здароўя, новых творчых вышынь, цікавых і яркіх кніг, дзе шчыра і яскрава жыве роднае слова. Напрыканцы выступу Вячаслаў Корбут прачытаў у гонар юбіляра уласны твор пад назвай “Дворык”, прысвечаны бадай што усім паэтам:

Гэты дворык вельмі цесны –

Мала подыху вятрам…

Спевы птушак чуў у весну –

Сёння гулка крэхча кран.

 

Птушак крылы грэе сонца

З вераснёўскім шэптам ліп.

Што падаўся нейкім сонным,

Бы жаданняў пералік?

 

– А спяваць мы сёння будзем? –

Раіўся зноў грак з сястрой.

– Не скажу, хай дрэмлюць людзі

Гэтай восеньскай парой.

 

Яны спяць зімой і летам:

Духам, нават сэрцам спяць.

Глянь, не спяць адны паэты,

З іх усіх за гэта кпяць!..

 

Перамыюць косці люду,

Беднаце, правадырам,

Стос ідэй ці нават груду

Раскідаюць тут і там.

– Ай, паэты? Што паэты?!

Я ніводнага не чуў!

– Дык пачуй ты іх сакрэты…

– Добра! Палку перагнуў…

 

І заснуў тут дворык зноўку.

Кран дзяўбецца, нібы грак.

А паэт чытаў ім лоўка,

І спяваў за ім спявак!

 

Далей слова перайшло да сувядоўцы мерапрыемства і непасрэднай ягонай агранізатаркі – пісьменніцы і журналісткі Інгі Вінарскай. Спадарыня зазначыла, што вельмі цэніць Глеба Ганчарова як аўтара і як рэдактара, і рада працаваць разам з ім у рэдкалегіі альманаха “Літаратурны экватар”, дзе з’яўляецца шэф-рэдактарам. Інга зачытала прысутным анатацыю пра спадара Глеба з вышэй адзначанага выдання:

“Глеб Ганчароў – паэт, празаiк, перакладчык, драматург, публiцыст, журналіст. Нарадзiўся 23 верасня 1965 года ў Менску ў настаўнiцкай сям’i. Скончыў прыборабудаўнiчы факультэт Беларускага полiтэхнiчнага iнстытута (1988) i факультэт гаспадарчага права Беларускага iнстытута правазнаўства (1999).

Працаваў iнжынерам-оптыкам, гаспадарчым юрыстам, журналiстам у газетах “Обозреватель”, “Знамя юности”, “Вместе!”

Творы друкавалiся ў часопiсах “Маладосць”, “Полымя”, “Нёман”, газеце “Лiтаратура i мастацтва”, калектыўных зборнiках “Мы – скарынiчы”, “Мiнск – горад майго лёсу” i iншых, перакладалiся на iўрыт, рускую, украiнскую, польскую, лiтоўскую мовы.

Упершыню пераклаў на сучасную беларускую мову творы лiцвiнскiх паэтаў мiнулага Ю. Бакi, А. Крумана, Г. Наваградскага.

П’есы Глеба Ганчарова ставiлiся ў тэатрах Беларусi, Украiны, Польшчы, Расii, Лiтвы, Латвii. Спектакль Гомельскага абласнога драматычнага тэатра “Уваскрэсенне Лазара”, паводле аднайменнай п’есы, быў вылучаны на Нацыянальную прэмiю Рэспублiкi Беларусь.

Лаўрэат Дзяржаўных прэмій Польшчы, Ізраіля і Украіны.

У 2023 годзе выдаў зборнік вершаў “Дары вешчуноў”, у 2024 годзе – кнігу прозы “Казкі дзядзюхны Мянеска”.

Спадарыня Вінарская пажадала спадару Ганчарову ўсіх даброт і перадала яму слова.

Трэба зазначыць, што Глеб Уладзіміравіч добра падрыхтаваўся да сваёй імпрэзы. Некалькі разоў на працягу мерапрыемства ён выходзіў выступаць са сваімі творамі. Шмат вершаў прачытаў, пра прозу, п’есы і пераклады свае распавёў. Між іншым, зараз рыхтуецца да друку яшчэ адна кніга прозы Глеба Ганчарова – “Казкі матухны Беларусі”. У хуткім часе яна павінна пабачыць свет.

Што тычыцца прачытаных спадаром Глебам на імпрэзе вершаў, то тут варта прыпыніць увагу на адным з самых любімых паэтычных твораў юбіляра, які, дарэчы, адкрывае кнігу “Дары вешчуноў” і назваецца “Аўтабіяграфія”:

Я з яйца без зубоў і без яду

Ў год змяі, нібы чорная ніць,

Выпаўз, як і прызначана гаду,

З мэтай нейкае гадства ўчыніць.

 

Пацякла за хвілінай хвіліна

Па залівістых рэчышчах дзён,

І я ўзрос, што дурная сцябліна,

Стаў на вока і ласку жадзён.

 

Быў багата гадоў я прыкуты

Да ўсялякіх пакут і спакус:

Як павысіць мацунак атруты;

Як навострываць сківіц прыкус.

 

Я даводзіў іклы на тачыле,

З перцам чылі смактаў манпасье,

Бо са шчырасцю джаліць вучылі

Пад сасной педагогі мае.

 

Але сэрца маё неацэнна

Аб паветраных справах баліць:

Мне б у небе лунаць летуценна

І з драконам сялібы паліць!

 

А таму, як прадвесце злагады,

Маранатраўна растуць на хрыбце

Два крылы для паўзучага гада,

Каб дарогу знайсці ў цемнаце.

 

Я пластаўся з разгубленай злосцю

І ў прадбачані суднага дня

Поўз туды, дзе валяліся косці

Прыкапанага кімсьці каня.

 

Там сярод маслакоў і рабрынак

Я сумесна з калегамі жыў.

Ежма ела штодзённа сябрына

Сябрукоў да выцягвання жыл.

 

Толькі я не суцешуся ў марах,

Не хацеў быць звычайнай змяёй,

Каб на сконе жыцця ў мемуарах

Мог апець слаўны жэрабя мой.

Так бы вечна між дзірак і трэшчын,

Як запасіўшы, глебу крапіў,

Але, марна ахрышчаны Вешчым,

Князь Алег на мяне наступіў.

Паэт, празаік, бард Юрась Нераток пачаў свой выступ не з віншаванняў і пажаданняў. Ён, ведаючы эрудыцыю і глыбокае разуменне гісторыі юбіляра, папрасіў яго распавесці прысутным, хто такія чумакі і чаму прозвішчы Чумак, Чумакоў, Чумачэнка сустракаюцца на нашай зямлі. Глеб Уладзіміравіч паведаміў, што гэта прафесія, вядомая з XVI-га стагоддзя: чумакі перавозілі з паўднёвых украінскіх зямель на тагачасную беларускую розныя прадукты, у першую чаргу – соль, якой не было ў нас. Юрась Нераток дадаў, што Млечны шлях называўся яшчэ і Чумацкім: і таму, што па дарогах тая соль часам рассыпалася, і таму што дробныя зоркі Млечнага шляху, у якія ўглядаліся і па якіх арыентаваліся перавозчыкі, нагадвалі прасыпаную соль.

Такім чынам прадмова, без якой не абыходзіцца ніводзін твор Нератка, прагучала і да верша “Чумацкі шлях”:

 

Стэп… І навошта тут столькі прасторы?

Цягнуць валы перагружаны воз.

Крупкамі солі рассыпаны зоры,

Месяца блін на патэльні нябёс.

 

Кольца каўбаскі, піханай пальцам;

Ззаду – аптовы закуп, магарыч…

Знікла заступніцтва ў зладжанай валцы.

А нападуць – толькі Бога і кліч!

 

Хвайна было б таргануць па дарозе:

Быў бы барыш і заўзяты кірмаш!

…Толькі ўся соль застанецца на возе,

Бо ў Беларусі солі няма ж!

 

Пахаладае – гуньку накіну.

Не дапаможа – гарэлкі глыну.

І не заўважу, як за хвіліну

Водар кавыль перадасць палыну.

Вось бы даехаць, убачыць радзіну,

Хвацкі гармонік ушыр развярнуць!

…Можа, даеду, а можа, і згіну,

Можа, князі ўсё за так адбяруць.

 

Здасца, супынку не будзе ніколі:

Я – і прастор, цішыня і спакой.

Пыл узнімаецца, стукаюць колы,

Цягнецца воз па дарозе пустой…

 

Напрыканцы выступу Юрась Нераток паведаміў юбіляру, што па сягонняшнім часе ягоны ўзрост лічыцца маладым і пажадаў без асаблівых прыгод “дацягнуць” да пенсіі.

Вершаў і віншаванняў у той вечар было шмат. Адметнай рысай мерапрыемства стала тое, што вершы юбіляра Глеба Ганчарова чыталі вучні сталічных школ. Сярод прагучаўшых паэтычных твораў былі наступныя: “Восень у Гародні”, “Лесвіца”, “Быў месяц, спляжаны пад ранак”, “Мне няёмка было ад сумнеўнага суму”, “Дзве рукі, што дзве ракі” і іншыя.

Дарослыя творцы віталі Глеба Ганчарова сваімі вершамі. Сярод выступіўшых паэтаў былі: Міхаіл Баранчык (кіраўнік Літаратурнай гасцёўні “Дзясятачка”), Ігар Шыршоў (філосаф, кандыдат філасофскіх навук), а таксама даўні сябра “Літэкватара” Вячаслаў Данілаў.

Прафесар, доктар педагагічных навук, пісьменнік Алег Мельнікаў вельмі любіць пісаць пародыі на творы самых розных жанраў. Спецыяльна для юбілейнай імпрэзы Глеба Ганчарова ён падрыхтаваў некалькі паро-дый на ягоныя вершы, якія і прачытаў на мерапрыемстве.

Восеньскімі вершамі і творамі пра каханне віншвалі юбіляра паэткі Таццяна Пратасевіч і Маргарыта Багдановіч.

Прыхільніца творчасці Глеба Ганчарова Міла Алім зазначыла, што чытае ягоныя вершы, калі ў яе сумны настрой, а калі добры – тады чытае прозу. Спадарыня прачытала некалькі сваіх любімых паэтычных твораў спадара Глеба.

Пісьменніца, педагог, навукоўца Кацярына Мату-севіч шчыра ўхваліла таленты юбіляра і прачытала прысутным некалькі сваіх кароткіх эсэ.

Закрывала канцэртную праграму пісьменніца і журналістка Інга Вінарская. Яна зазначыла, што ў цяперашні час ідзе актыўная праца над новым альманахам “Літаратурны экватар” № 14 (16), які павінен убачыць свет у 2025 годзе. А больш падрабязна спадарыня выра-шыла ўзгадаць юбілейны, пятнаццаты нумар гэтага выдання (выйшаў у 2024 годзе). І вось чаму: спецыяльна для гэтага нумара альманаха былі запісаны і ў ім надрукаваны пятнаццаць інтэрв’ю з найбольш цікавымі сябрамі “экватарыяльнай” суполкі. Інга ўхваліла журналісцкі талент Глеба Ганчарова, які запісаў інтэрв’ю непасрэдна з ёй. Таксама спадарыня адзначыла дасканаласць падрыхтоўкі свайго інтэрв’юера да працы: Глеб Ганчароў прачытаў усе кнігі Інгі Вінарскай і ўжо на іх аснове задаваў свае пытанні. Некалькі вершаў Інгі асабліва спадабаліся Глебу: сярод іх быў твор пад назвай “Эмігранцкае”. Гэтым вершам спадарыя Вінарская і закончыла творчую частку імпрэзы:

Судзілі, гадалі, страчалі

Світанкі, палілі старонкі,

Глядзелі з самотаю ў далі –

Мяжу зачынілі нам звонку.

 

Ліцейкам больш не пераплавіць

Вялікую нашу свабоду.

Забылі пра правілы лавы:

Адрынуты будзем народам.

 

Хто прэ на яго – тыя маняць.

Самотныя, танныя людзі.

Ад бойкі бягуць яны самі,

І сплюнуць: хай меней вас будзе!..

 

Быць сытымі добра. Навошта?

Чагосьці б такога не выйшла…

Не лезьце ў мяшчанскую ношу,

Законаў ганебнае дышла.

 

Прэч рушце да новых арцеляў,

У штаты свае ды ў еўропы.

Задужа ад нас вы хацелі,

Культурныя вы паўхалопы.

 

Судзілі, пасля меркавалі –

Сумленне ад волі залежыць.

Адчынены дальнія далі,

Нам сёння адчынены межы!..

Завяршылася мерапрыемства ў бібліятэцы № 1 імя Л. М. Талстога агульнай фотасесіяй усіх выступоўцаў імпрэзы. “Працяг банкету” адбыўся крыху пазней – у адной з утульных сталічных кавярняў, але гэта ўжо трохі іншая гісторыя…

Інга Вінарская,

Юрась Нераток.