Кожны раз, калі еду са Слоніма ў Гародню, з левага боку дарогі мільгане шыльдачка з назвай вёскі Саволеўка. І адразу прыпамінаецца мне цудоўны чалавек, таленавіты паэт і журналіст Уладзімір Шурпа (1939-1998), які быў родам з гэтай вёскі.
У жыцці пашанцавала мне з ім спаткацца пару разоў, пагутарыць, паразважаць пра літаратуру. Гэтыя сустрэчы адбываліся ў Слоніме, калі ён, працуючы на Гарадзенскім абласным радыё, прыязджаў у горад над Шчарай у камандзіроўкі. Гэта ён прапанаваў мне даць свае вершы на абласное радыё, якія там гучалі, а таксама дасылаць інфармацыі на абласное радыё са Слонімшчыны. Што я і рабіў.
Уладзімір Шурпа быў невысокага росту, любіў хадзіць з сумкай на левым плячы і, здаецца, часта курыў цыгарэты. Ён быў вопытным журналістам, прайшоў педагагічную школу. У Саволейцы Уладзімір Шурпа нарадзіўся 9 верасня 1939 года ў сялянскай сям’і. Скочыў сямігодку ў Абухава Гарадзенскага раёна, а потым філалагічны факультэт Гарадзенскага педінстытута імя Янкі Купалы.
Кім толькі ў жыцці не давялося юнаку працаваць: і прыцэпшчыкам, і вагаўшчыком на камбайне, і трактарыстам, і электрыкам. А пасля інстытута – шмат гадоў аддаў педагогіцы, быў настаўнікам, дырэктарам вячэрняй школы, дырэктарам СШ у вёсцы Чарнелі Іўеўскага раёна, дырэктарам СШ у вёсцы Каменка Гарадзенскага раёна. А з 1974 года ён працаваў журналістам на Гарадзенскім радыё.
У вольны час Уладзімір Шурпа пісаў артыкулы, апавяданні і вершы. Многія з іх друкаваліся ў “Гродзенскай праўдзе”, у калектыўных зборніках і альманахах. У 1996 годзе ён яшчэ паспеў выдаць свой адзіны зборнік паэзіі “Перазвон адліг”.
З Уладзімірам Шурпам добра сябраваў лідскі паэт Уладзімір Васько. Калі я запытаў у Уладзіміра Гаўрылавіча пра Шурпу, дык ён з радасцю распавёў і прыгадаў той час, калі яны вучыліся і сябравалі:
– Калі я паступіў у Гарадзенскі педінстытут імя Янкі Купалы (1960), Уладзімір Шурпа ўжо вучыўся на трэцім курсе. Аднак мы з ім даволі хутка зблізіліся і пасябравалі. Разам хадзілі ў рэдакцыю газеты “Гродзенская праўда” на літаб’яднанні, выступалі на абласным радыё. Старэйшыя пісьменнікі Васіль Быкаў і Аляксей Карпюк, калі ў нас крыху памацнелі паэтычныя крылы, бралі нас іншы раз з сабой выступаць у школах, тэхнікумах, воінскіх часцях, у раённых цэнтрах. Помняцца, напрыклад, паездкі ў Ваўкавыск, Свіслач. Акрамя рэдакцыі “Гродзенскай праўды” мы з Валодзем Шурпам хадзілі і ў рэдакцыю гродзенскай раённай газеты “Сельская новь”, літаратурным аб’яднаннем у якой кіраваў паэт і даследчык, інспектар раённага аддзела адукацыі Апанас Цыхун. У гэтай газеце таксама друкавалі нашы вершы. Уладзімір Шурпа быў здольным паэтам, гарэзным, гаваркім, разумным хлопцам. На жаль, яму пры жыцці ўдалося выдаць толькі адзін зборнік вершаў “Перазвон адліг” (1996).
У суботнія і нядзельныя вечары Валодзя звычайна браў у рукі гармонік, на якім добра іграў, і праходзіў па калідорах інтэрната з чацвёртага па першы паверхі, выводзячы мелодыі беларускай полькі ці вальса. Гэта быў сігнал для хлопцаў і дзяўчат збірацца на танцы. Яны ладзіліся на нашым другім паверсе ў фае.
Спачатку іграў Шурпа, пасля яго змянялі Коля Петрыкевіч ці Алесь Пятроўскі. Часам мы Валодзю запраэшалі ў свой 45-ы пакой і казалі: “Ну, Вовік, ідзі адгавейся. Ты ўжо, відаць, стаміўся…”. Налівалі яму поўную шклянку партвейну, і ён залпам асушваў яе да дна. Ажыўлялася гамонка, гучаў смех. А пасля мы ўсе разам зноў ішлі на танцы. Помніцца такі выпадак. Неяк Данута Бічэль запрасіла Апанаса Цыхуна, Валодзю Шурпу і мяне выступіць у школе рабочай моладзі, дзе яна пасля заканчэння педінстытута выкладала беларускую мову і літаратуру. Апанас Пятровіч дабіраўся туды сваім ходам, а я з Шурпам па дарозе заехалі на кватэру яго брата. Валодзя хацеў напрасаваць штаны. Дома нікога не было. Ён разагрэў прас і, не вы-ключаючы яго, пачаў прасаваць. А час нас прыспешваў. І я Шурпу нават крыху падганяў. Неўзабаве ён хуценька надзеў яшчэ цёплыя штаны – і ў калідор, дзе я ўжо гатовы быў адчыніць дзверы. Шнура ж з разеткі ветраны паэт не выцягнуў. Мы добра даехалі да школы, няблага выступілі. Але, калі вярнуліся на кватэру яго брата, убачылі, што чуць у кватэры не адбыўся пажар: прас прапаліў стол і ўпаў на падлогу. На падлозе ён таксама прапаліў немалую пляму. Валодзя вельмі перажываў: “Перападзе мне ад брата. Адбярэ ключ”. Я стараўся яго суцешыць: “Дык стол жа стары. Чаго яго так ужо шкадаваць. Купіць новы”.
На другі дзень мы заглянулі ў кабінет Апанаса Цыхуна і расказалі яму пра гэта здарэнне. “Ну і шалапуты, – папракнуў нас Апанас Пятровіч, – маглі б нарабіць пажару…”.
9 верасня Уладзіміру Шурпу споўнілася 85 гадоў з дня нараджэння. А ўжо 26 гадоў, як яго няма сярод нас. Засталіся толькі вершы паэта. Два з іх прапаную чытачам “Нашага слова”. Яны друкуюцца са зборніка “Краю мой – Нёман” (Мн., 1986).
Сяргей ЧЫГРЫН.
Сыну
Амаль дарослы ты ў мяне –
Так хутка вымахаў угору.
Учора, як званок, звінеў,
А сёння ўжо баском гаворыш.
Імкнешся раптам узысці,
Дзе найвышэй, і не іначай,
Яшчэ мяркуеш аб жыцці
З катэгарычнасцю юначай.
А трэба ўсё рабіць, як след –
Не на гатовенькім папасе.
Перад табою цэлы свет
І сталасць мудрая ў запасе.
Як адужаеш, смела кроч
Насустрач марам светлым, сынку.
Не аступайся і не збоч,
Тапчы ў жыцці сваю сцяжынку.
***
Пад сонечнай ласкай прасторна для мар.
Далоў непагоду з аблокамі ніцымі!
Калі ж небасхіл не бывае без хмар,
Дык хай яны пояць зямлю навальніцамі.
На чыстым паветры настрою уздым.
Вітаю расінку і рупнасць грачыную.
Калі ж над планетай віхурыцца дым,
Няхай ён па-мірнаму пахне айчынаю.
Сяброўства і шчырасць адносін статут,
Каб людзі не ведалі здрады і пошасці.
Калі ж немагчыма пражыць без пакут,
Няхай яны будуць пакутамі творчасці.
Шчаслівым заўжды заставацца хачу.
Вядома, не песціцца ў вечнай параднасці.
Калі ж заняволяцца слёзы ўваччу,
Няхай яны льюцца ад радасці.
Уладзімір Шурпа, 1986 г.
