8 ліпеня ўрачысты мітынг, прысвечаны вызваленню Лідчыны ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, адбыўся на пляцоўцы каля вайсковага пахавання ваяроў-вызваліцеляў па вуліцы Савецкай.
У мерапрыемстве прынялі ўдзел кіраўнікі мясцо-вай улады: старшыня Лідскага райвыканкама Сяргей Ложачнік, старшыня Лідскага раённага Савета дэпутатаў Інэса Белуш, ганаровыя госці: першы намеснік старшыні Гарадзенскага аблвыканкама Юрый Валяваты, член Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь Андрэй Жамойда, генеральны дырэктар УП “Гародняаблгаз” Яўген Смірноў, начальнік службы рэжымаў газазабеспячэння і ўліку расходу газу УП “Віцебскаблгаз” Васіль Шаткоў, а таксама грамадскасць рэгіёна.
Ад імя старшыні Гарадзенскага абласнога выканаўчага камітэта Уладзіміра Караніка з 80-годдзем вызвалення Ліды ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў лідзян павіншаваў першы намеснік старшыні Гарадзенскага аблвыканкама Юрый Валяваты. Ён зачытаў і ўручыў кіраўніку нашага рэгіёна Сяргею Ложачніку вітальны адрас, у якім, у прыватнасці, гаворыцца:
“Дарагія сябры! Віншую вас з 80-годдзем вызвалення Лідскага раёна і ўсёй Гарадзенскай вобласці ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў!
Адзначаючы гэтую святую дату, мы дэманструем значнасць знішчэння нацызму, каштоўнасць нашай волі і незалежнасці. Аддаём доўг тым, хто падарыў нам будучыню, шануем іх святую памяць і працягваем закладзеныя імі традыцыі.
Нябачаны агністы смерч накрыў Прынёманскі край ужо з першых дзён Вялікай Айчыннай вайны, знішчаючы людзей, руйнуючы і спальваючы населеныя пункты. У Лідскім раёне цалкам ці часткова было знішчана 13 вёсак. Звыш 12 тысяч чалавек загінула толькі ў г. Лідзе.
Але нішто не спалохала патрыётаў, распаліўшы полымя праведнага гневу. З самага пачатку фашысцкага ўварвання ворагу быў аказаны жорсткі супраціў. Да апошняга ўздыху на прымежных рубяжах стрымлівалі захопнікаў памежнікі. За кожны шматок зямлі самааддана біліся ваяры рэгулярнага войска. На акупа-ванай тэрыторыі разгарнуўся масавы партызанскі рух.
У 1942 годзе ў Лідскім раёне пачаў сваю дзейнасць адзін з першых партызанскіх атрадаў на Гарадзеншчыне – імя Клімента Варашылава. У лістападзе 1942 года ўтвораны партызанскі атрад “Іскра” – адзін з лепшых у Заходняй Беларусі. Партызанскі рух рос і дужэў – дзевяць партызанскіх атрадаў аб’ядналіся ў партызанскае злучэнне Лідскай зоны.
Наш народ выдужаў, вытрымаў і перамог.
У баях за вызваленне горада Ліды вызначыліся ваяры 3-га гвардзейскага кавалерыйскага корпуса пад камандаваннем генерал-лейтэнанта Мікалая Аслікоўскага. Званнем Героя Савецкага Саюза ганараваны Сяргей Балгарын, яфрэйтар 86 кавалерыйскага палка. 18 ваяроў-вызваліцеляў і 7 партызан прызнаны Ганаровымі грамадзянамі горада Ліда, імёнамі 11 ваяроў, 13 партызан і падпольшчыкаў названы вуліцы раённага цэнтра. У 2009 годзе ў адзначэнне 65-х угодкаў вызвалення Рэспублікі Беларусь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў горад Ліда ўзнагароджаны вымпелам “За муж-насць і стойкасць у гады Вялікай Айчыннай вайны”.
Нізкі паклон і бязмежная ўдзячнасць пакаленню пераможцаў! Яно – узор беззапаветнага служэння Радзіме, нясхільнай волі і цвёрдасці духу, эталон абавязку, гонару і вернасці. Сёння наша Гарадзенская вобласць уяўляе сабою найпрыгажэйшы край, дагледжаны і камфортны для жыцця, які справядліва завуць жамчужынай Беларусі. Ён створаны працай таго самага пакалення, якое знішчыла нацызм, чыя праца памножана на стваральныя здзяйсненні іх дзяцей, унукаў і праўнукаў з усіх раёнаў нашага рэгіёна.
Дарагія сябры!
У кожнага пакалення ёсць свая ключавая місія. Восем дзесяцігоддзяў аддзяляюць нас ад самай кровапралітнай вайны ў гісторыі чалавецтва. Але менавіта гэтулькі часу мы пішам слова “Перамога” з вялікай літары, падкрэсліваючы веліч подзвігу савецкага народа ў бітве з фашызмам.
Жадаю мірнага неба над галавой, адзінства, дабра і шчасця. Невычэрпнага аптымізму, моцнага здароўя, поспехаў ва ўсіх пачынаннях і росквіту на карысць Айчыны!”
Таксама на мітынгу да сабраных звярнуліся старшыня Лідскага раённага Савета дэпутатаў Інэса Белуш і навуковы супрацоўнік Лідскага гістарычна-мастацкага музея Наталля Валынец.
Праграму мітынгу працягнулі вельмі значныя для лідзян падзеі. Сёлета была праведзена рэканструкцыя комплексу вайсковых пахаванняў і ўсталяваны новы памятны знак, на якім высечаны 25 раней невядомых прозвішчаў ваяроў-вызваліцеляў Лідчыны. У стварэнні памятнага знака і рэканструкцыі комплексу вайсковых пахаванняў прынялі ўдзел арганізацыі нашага раёна: філіял “Лідскія цеплавыя сеткі” РУП “Гародняэнерга”, Лідскае вытворчае кіраванне “Лідагаз” УП “Гародняаблгаз”, Лідскае ГУП ЖКГ, ААТ “Кіравальная кампанія холдынгу “Лідсельмаш”, ААТ “Будаўніча-мантажны трэст № 19”, ААТ “Лакафарба”. Устанаўленне прозвішчаў стала магчымым дзякуючы карпатлівай пошукавай дзейнасці вядомага ў Беларусі пошукавіка Васіля Шаткова.
Права адкрыць памятны знак было прадстаўлена намесніку старшыні Гарадзенскага аблвыканкама Юрыю Валяватаму і начальніку службы рэжымаў газазабеспячэння і ўліку расходу газу УП “Віцебскаблгаз” Васілю Шаткову. Высвянціў памятны знак дабрачынны цэркваў Лідскай акругі протаіерэй Расціслаў Салаўёў.
Акрамя таго, наша Лідчына, як і ўся Гарадзенская вобласць, далучылася да рэспубліканскай патрыятычнай акцыі “Шлях Перамогі”, прысвечанай 80-м угодкам вызвалення гарадоў і населеных пунктаў Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, па закладцы капсул “Пасланне нашчадкам”. Капсулы будуць ускрыты да 150-годдзя вызвалення Беларусі ў 2094 годзе. Ганаровае права закласці капсулу з пасланнем нашчадкам было прадстаўлена старшыні Лідскага райвыканкама Сяргею Ложачніку і генеральнаму дырэктару УП “Гародняаблгаз” Яўгену Смірнову.
Прысутныя ўсклалі кветкі да ўсіх памятных месцаў комплексу вайсковых пахаванняў.
У гутарцы з журналістам Васіль Шаткоў, дзякуючы якому былі ўстаноўлены раней невядомыя прозвішчы ваяроў, загінулых у баях за вызваленне Ліды, адзначыў:
– Сёння ўшанаваны 25 ваяроў-вызваліцеляў галоўным чынам 86-га гвардзейскага кавалерыйскага палка 32-ой Смаленскай дывізіі. Яна ўваходзіла ў склад 3-га кавалерыйскага корпуса, які 8-га ліпеня вызваліў горад Ліду. Байцы рэальна тут пахаваны. Мне давялося доўгі час шукаць у архівах матэрыялы, адпраўляць у Міністэрства абароны, пацвярджаць іх. І вось сёння праробленая пошукавая праца вылілася ў адкрыццё такога выдатнага помніка. Зараз людзі ўслаўлены на стагоддзі.
Як распавёў Васіль Шаткоў, ён больш за 15 гадоў займаецца пошукавай працай. Пачаў збіраць звесткі пра свайго дзядулю, які ў 1943 годзе згінуў без вестак. Знайсці іх не атрымалася. Аднак пошукавая праца ў цэлым зачапіла, узяла за душу. І цяпер на рахунку Васіля Пятровіча больш за 1,5 тысячы ўшанаваных імёнаў па ўсёй Беларусі.
Людміла Петрулевіч, lidanews.
