Наша Слова штодзень
Наша Слова штодзень
Share
You are reading
Экскурсія па Пухавіччыне “Юзаф Бака. Геній майго месца”

Экскурсія па Пухавіччыне “Юзаф Бака. Геній майго месца”

6 красавіка 2021, 11:03 Спорт 3
Экскурсія па Пухавіччыне “Юзаф Бака.  Геній майго месца”

Яшчэ нядаўняй зімой адбылася сустрэча Пухавіцкага ТБМ з нашым земляком Юрыем Важнікам. Лічу яго грандыёзным чалавекам, як і яго працу. Грандыёзнасць яго ў тым, што, адпрацаваўшы шмат гадоў у сферы транспарту, ён раптам зразумеў, што гісторыя – вось сапраўдны  чалавечы скарб. Юры пачаў даследаваць тапаніміку Пухавіцкага краю. А там з кожным днём усё больш і больш з’яўляецца цікавага і незвычайнага… У рэшце рэшт, ён стаў стваральнікам праекту сэнсавага турызму.

Экскурсія называлася ”Юзаф Бака. Геній майго месца”.

Больш падрабязна пра праект вы можаце даведацца на сайце GMM.BY. Пачатак экскурсіі быў а 12 гадзіне ля вакзала. Прыйшлі 14 чалавек, уключаючы Юрыя (вельмі шкада, што так мала, улічваючы, што было 5 машын). Хутка нам распавялі  пра тое, як карыстацца даведнікам і QR-кодам. Такім чынам, на машынах ехалі па 2-4 чалавекі і слухалі Юрыя Важніка (ды і не толькі, гучалі і музычныя суправаджэнні). Першым нашым прыпынкам стала Блонская сядзіба. Класічны шляхецкі ліцвінскі дом з калонамі, пабудаваны ў сярэдзіне XIX ст. Бонч-Асмалоўскімі.  Экскурсавод музея была рада наведвальнікам, бо іх мала ў сённяшнія часы эпідэміі. У музеі  Юры Пятровіч  расказаў нам пра ”Misio Bakana”. Малады 32-гадовы езуіт Юзаф Бака зладзіў вельмі знакамітую на той час місію ў сяле Блонь. Ён прадаў два свае спадчынныя надзелы і папрасіў яшчэ ў бацькі 10 тысяч злотых, каб зладзіць гэтую місію. Гэта быў час, калі яшчэ існавала Рэч Паспалітая –   сярэдзіна ХVІІІ стагоддзя. Ён будуе  двор, будуе каталіцкі касцёл і навучае тутэйшых людзей. Пазней гэтыя землі пераходзілі  ва ўладанне   Путкамерам, Асоўскім, Бонч-Асмалоўскім. Распавялі нам пра трагічную паэму езуіта-паэта, які яе сцвердзіў сваім лёсам. Галоўная паэма Юзафа Бакі “Увагі смерці няхібнай” напісана ўсім станам людскім. Сэнс ўвагі ў тым, што ніхто не вечны – памятайце аб гэтым. Што б ты не рабіў, рабі так, як робіш гэта апошні дзень, памятай аб смерці, павер Богу, жыві апошнім днём, рабі добрыя ўчынкі. Паэзія Бакі досыць складаная. Юры параўноўвае Юзафа з Сальвадорам Далі. А апошні кароль Рэчы Паспалітай з гэтых вершаў смяяўся. Даследчыкі наступнага стагоддзя пісалі, што Бака – гэта графаман, блазан, ”Бака – ср-ка, бака – кака”, але ж час ішоў… І людзі ўбачылі, што Юзаф Бака бяссмяротны, як і сэнс яго твораў. Цяпер ён адзін з самых знакамітых ПОЛЬСКІХ паэтаў позняга барока  пры тым, што нарадзіўся ў Беларусі, жыў у Беларусі і тварыў у ёй, толькі памёр ён у Варшаве, куды паехаў, мабыць,  толькі паміраць. Так, ён пісаў па-польску, але гэта не значыць, што ён быў паляк, такія гістарычныя ўмовы былі. Шляхта Вялікага Княства Літоўскага хацела залатых шляхецкіх вольнасцей, гэткіх, як у Польшчы,таму  прыняла каталіцтва і польскую мову.  Гэта тое самае, што зараз усіх рускамоўных у Беларусі назваць расейцамі. Дзякуючы Юрыю Важніку, кожны з вас зараз можа лёгка даведацца і азнаёміцца з творчасцю Бакі – наш зямляк пераклаў паэму “Увагі смерці няхібнай” на беларускую мову, выдаў асобнай папяровай кнігай і размясціў на сайце для свабоднага чытання. Акрамя таго, Юрый Важнік склаў турыстычны маршрут па Пухавіччыне “Юзаф Бака. Геній майго месца”, частку якога мы і праехалі з аўтарам ў гэты зімні дзень.

Далей наш шлях ляжаў на месца колішняга маёнтка Форбсаў, які цяпер уяўляе з сябе роўнае поле і маленькі лес. Вось у гэтым і ёсць ”сэнсавы турызм”. Беларусь мае найбагацейшую гістарычную спадчыну, але частыя войны і абыякавасць грамадства да свайго мінулага раўнялі з зямлёй усе здабыткі.  Сабраць карціну можна толькі па аскепках і ”сэнсах”, бо будынкі руйнуюцца, эпохі сыходзяць, а людзі застаюцца… На-ступны прыпынак – дом адпачынку, які яшчэ гадоў 40 таму жыў самым бурным жыццём. Прыгажосць неверагодная: лес, рака Свіслач. Сюды хадзілі аўтобус за аўтобусам. Але прыйшоў час, і цяпер дом адпачынку паўразбураны належыць БРСМ, які здае яго страйкбалістам. Пройдзе яшчэ гадоў 100, і ад гэтага дома застанецца столькі ж, колькі і ад маёнтка Форбса – маленькая плямка на прыродзе. Вось вам і ўвага смерці няўхільнай. Мне асобна хацелася б узгадаць пра цікавую вёску Пухавіччыны, якая называецца  ”Красны акцябр”, як вам назва? Насамрэч вёска мела назву Забалева (ад імя Ізабэлы), а недалёка мясціна, дзе Якуб Колас любіў летаваць.

Мы наведалі таксама мястэчка Пухавічы, дзе калісьці жыло 92% яўрэяў. Менавіта ў Пухавічах рэчка Цітаўка ўпадае ў  Свіслач. У мястэчку захаваліся старыя магільныя камяні з яўрэйскіх могілак, якія валяюцца нікому не патрэбныя і зарослыя. Мясцовыя краязнаўцы шмат біліся, каб яўрэйскія могілкі  былі ўнесены ў спіс гістарычна-культурных каштоўнасцей, але пакуль нічога не атрымалася. Юры ўзгадаў, што ў 1937-39 гадах на Пухавіччыне былі забіты ўсе, без выключэння, святары:  і каталіцкія, і праваслаўныя, і равіны.  Наведалі  драўляную Блонскую Троіцкую царкву ХІХ ст., якая цудам захавалася. Каштоўнасць яе ў тым, што яна пабудавана не па маскоўскіх канонах. Святыня з васьмікутнай вежай, афарбаваная ў фісташкавы колер, і без какошнікаў. Наведалі мы і каталіцкі касцёл Юзафа Бакі. А як вы лічаце, што з ім здарылася? Ён быў зруйнаваны бальшавікамі ў 1937-ым годзе, а пасля вайны на яго месцы пабудавалі Блонскую школу.

Цікавым і сумным нам быў аповед пра ”Папову горку”, дзе ў 1941 годзе немцы сагналі  1280  яўрэяў з мястэчка Пухавічы і з Мар’інай Горкі і расстралялі іх. Вакол вялікай магілы  яўрэйскія могілкі пасляваеннага часу. Нядаўна з мясцовай уладай  звязалася яўрэйская асацыяцыя і вылучыла грошы на рэстаўрацыю. Пачаўся рамонт, але хутка ён скончыўся, грошы кудысьці зніклі, праца спынілася, і, калі прыехалі яўрэі і паглядзелі на выкананую працу, то разарвалі ўсе стасункі. Такім чынам,  гэтае месца было таксама аддадзена прыродзе. Цікавы момант адзначыў расказчык, што падчас вайны з мірнага жыхарства загінулі 4.5 тыс. яўрэяў і ўсяго 600 беларусаў па Пухавіччыне. Затое ў 1944-45 беларусы былі забра-ны ў Чырвоную Армію і шмат іх загінула ў баях ва Усходняй Прусіі і Польшчы – сталі там “гарматным мясам” у гэтай бесчалавечнай бойні.

Экскурсія ўсім вельмі спадабалася. Мы шмат чаго на ёй зразумелі, але самае галоўнае тое, што варта апранацца цяплей і трэба ладзіць больш экскурсій. Мы вельмі  дрэнна  ведаем  сваю гісторыю, і гэта тыя, хто ёй цікавіцца, а колькім людзям яна не цікава!? Людзі мала ведаюць свой край, мала цікавяцца сваім. І ў гэтым наша галоўная задача: заахвоціць людзей да спасціжэння свайго, роднага, беларускага!!!

Наша задача, каб Беларусь не напаткаў лёс ”смерці няўхільнай”. Для гэтага трэба адрадзіць беларускую мову. А разам з ёй і беларускую гісторыю, бо гэта дзве па-ралелі. Гісторыю, з боку беларусаў, а не з боку Расіі, Саюза ці Польшчы. 

Запрашаем аматараў гісторыі ды ўсіх неабыякавых людзей азнаёміцца з праектам сэнсавага турызму і наведаць  Пухавіччыну. Шчыра запрашаем!!!

 

P.S. Хацелася б пакінуць тут свой тэматычны верш:

 

Шчыт Беларусі

 

Магутныя муры ля рэк уздымаюцца,

І моцная веліч блішчыць,

І брамы высока-высока ўзрушаны:

Гатовы сінхронна вітаць караля.

А рвы ўсё паўзуць і паўзуць –

Няшчадна дзяўбуць збяднелага ката.

Да самага неба ўзрушаны вежы,

На сценах тых веж – пячаткі гармат.

І слёзы на сценах… Няспоўненых мар,

І храбрасць пяхоты – надзея ліцвінаў,

І вершнікаў жах, і кроў непавінных.

Смерць ратным хлапцам

                           і Боская ласка тутэйшым!

Усё захавана пад мурам вялізным,

Усё прыгажосці прыроды аддадзена

І знікла ў няспынных часах…

Сяргей Крачкоўскі.

Мар’іна Горка.

Facebook Twitter Google+ VKontakte WhatsApp Telegram
Папулярнае на сайце
Паказ мод Miami Swim Week 2019 Art Hearts Art Yaers Fashion TV
Культура

Паказ мод Miami Swim Week 2019 Art Hearts Art Yaers Fashion TV

14 жніўня 2019, 15:2923
З калядамі!
Культура

З калядамі!

7 студзеня 2019, 10:0619
80 гадоў Міколу Чарняўскаму
Культура

80 гадоў Міколу Чарняўскаму

25 студзеня 2023, 11:0617
Парламент Венесуэлы абвесціў пра надзвычайнае становішча
Грамадства

Парламент Венесуэлы абвесціў пра надзвычайнае становішча

13 сакавіка 2019, 09:3717
Далучайцеся да нас