27 ліпеня ў г. Свіслачы Гарадзенскай вобласці прайшоў ІV рэгіянальны фестываль традыцыйных культур “Скарбы Гарадзеншчыны”, у якім аддзел рамесніцкай дзейнасці “Карэліцкі Дом рамёстваў” ДУ “Карэліцкі раённы Цэнтр культуры і народнай творчасці” прымаў удзел і атрымаў узнагароды.
У абласным конкурсе традыцыйных рэгіянальных строяў “Скарбніца моды Панямоння”:
– лаўрэат II ступені ў намінацыі “Аўтэнтычны рэгіянальны строй”, адзел рамесніцкай дзейнасці “Карэліцкі Дом рамёстваў”
У Рэгіянальным фестывалі традыцыйнай культуры “Скарбы Гарадзеншчыны”:
– лаўрэат I ступені ў намінацыі “Лепшае прыгатаванне традыцыйнай стравы”, адзел рамесніцкай дзейнасці “Карэліцкі Дом рамёстваў”.
Стравы Карэліччыны
Стравы Карэліччыны, без сумневу – наш самы галоўны скарб. Чаму без сумневу, запытаеце Вы, таму што была праведзена складаная даследчая праца, падчас якай мы знайшлі самабытныя і ўнікальныя ў сваім родзе стравы, якіх Вы не сустрэнеце амаль ні ў адным з іншых раёнаў нашай вобласці. У мінулы раз нашы Карэліцкія стравы атрымалі дыплом лаўрэата.
Пачнём, мабыць, з самай старадаўняй стравы “Кісель“.
Гатуецца “Кісель” з аўсяных шматкоў, якія заліваюць халоднай вадой на 1-2 сутак з дадаваннем кавалка жытняга хлеба. Пасля шматкі неабходна працадзіць праз два пласты марлі. Ад-ціснуты настой варыць з дабаўленнем солі, стала памешваючы да гатоўнасці. Падаюць кісель халодным з мёдам, грыбамі, смажанай цыбуляй, ягадамі. Кісель нашы продкі лічылі сакральнай стравай (паняцце сакральны азначае нешта містычнае, ірацыянальнае, боскае, але тое, якое мае схаваны сэнс), якую ўжывалі і ў пост з квашанай капустай і на Каляды, і на памінках. А таксама ведалі пра амаладжальныя ўласцівасці аўсянкі і вельмі часта ўжывалі яе. Так лічыць і Ганна Іванаўна Кітун – жыхарка в. Райца Карэліцкага раёна, якой споўнілася 85 гадоў. Яна гатуе кісель і па сённяшні дзень. “У галодны час кісель ра-таваў нас ад голаду”, – распавядае яна.
Для даведкі, у далёкія часы, яшчэ да нашай эры, егіпецкая ца-рыца Клеапатра вельмі часта ўжывала аўсяныя шматкі і рабіла амаладжальныя маскі на твар.
Кісель па праве лічаць беларускай традыцыйнай стравай.
“Хрэнавуха”
Традыцыйны беларускі напой, які выраблялі з самагонкі або гарэлкі, хрэну, мёду. Гэта класічны варыянт (у самагонку пакласці вычышчаны хрэн, сталовую лыжку мёду, старанна перамяшаць, даць настаяцца 1-2 тыдні, затым працадзіць). Ужывалі хрэнавуху пераважна ў халодны перыяд году, каб сагрэцца. Таксама ёсць другі варыянт прыгатавання: замест самагонкі выкарыстоўвалі ваду, такі напой маглі ўжываці і дзеці. Можаце сабе ўявіць, якімі карыснымі ўласцівасцямі валодае такі напой! Можна адначасова і пагрэцца, і палячыцца.
“Мазгі ў яйках”
Цікавая назва ў гэтай стравы. Гатуецца з выкарыстаннем мазгоў свіных або цялячых 300 г, 5 яек, 1 цыбуліна, 2 ст. лыжкі алею, соль, зеляніна.
Яйкі аддзяліць ад лупін. Лупіны старанна прамыць, прасушыць.
Мазгі прамыць, падсмажыць з соллю, са здробненай цыбуляй, расцёртымі яйкамі. Атрыманым фаршам запоўніць лупіны, зверху пакласці смятану і зеляніну.
“Мяса, запечанае ў цесце з жытняй мукі”
1 кг свінога мяса, 2 ст. лыжкі алею, 200 г жытняй мукі, 0,5 шклянкі вады, соль, перац, часнык.
Свініну (кавалак 1-1,5кг) першапачаткова замарынаваць з соллю, перцам і дробна нарэзаным часныком. З мукі, вады, алею і солі прыгатаваць тугое цеста. Мяса шчыльна загарнуць у цеста і запякаць у печы (духоўцы) каля двух гадзін.
Жытняе цеста альтэрнатыва сучаснай фальзе.
“Кветкі гарбуза (кабачка) ў цесце”
Кветкі гарбуза, 2 яйкі, 150 г мукі, 0,65 шклянкі малака, алей для смажання, соль.
Муку, жаўткі размяшаць з малаком, дадаць соль і ўзбітыя бялкі. Кветкі гарбуза вымыць, прасушыць. Затым апускаць у цеста і смажыць з абодвух бакоў на алеі.
Падаваць са смятанай.
“Аладкі па-цырынскі”
Вельмі папулярная страва на Карэліччыне.
4 шклянкі мукі, 1,5 шклянкі малака, 1 сталовая лыжка цукру, 30 г дражджэй, 2 яйкі, 2 сталовыя лыжкі алею, вада.
Дрожджы развесці ў цёплай вадзе (некалькі лыжак), усыпаць муку, дабавіць 3 шклянкі вады, перамяшаць і пакінуць на ноч. Раніцай спарыць малако і адразу ж уліць у цеста, дабавіць яйкі, соль, цукар, алей, добра перамяшаць і даць падысці каля паўгадзіны.
Пячы на добра разагрэтай і змазанай патэльні. Гатовыя аладкі скласці напалам і яшчэ раз напалам, паліць смятанай, мёдам, топленым маслам і прагрэць у печы альбо духоўцы паўгадзіны.
“Язык у вусе”
Для гэтай стравы выкарыстоўваюць свіныя язык і вушы, якія неабходна добра вымачыць, прасушыць, затым шчыльна засунуць язык у вуха і перавязаць моцнай ніткай. Пакласці ў кіпячую ваду, дадаць соль, перац гарошкам, лаўровы ліст. Варыць 3 гадзіны, астудзіць, падаваць з хрэнам.
“Морс з журавін”
250 г журавін, 6-8 ст. лыжак цукру.
Журавіны перабраць, прамыць, працерці праз сіта, адціснуць сок. Жамерыны заліць гарачай вадой (6-7 шклянак), давесці да кіпення, працадзіць. У адвар пакласці цукар, закіпяціць яго, затым уліць адціснуты сок і давесці да кіпення.
Няхай традыцыйныя стравы заўсёды будуць на вашым стале, а кулінарныя прыхільнасці бе-ларусаў захоўваюць нацыянальную самабытнасць.
Загадчык аддзела рамесніцкай дзейнасці
Юлія Баярэнка,
“Карэліцкі Дом
